" ୟତ୍ର ନାର୍ୟସ୍ତୁ ପୂଜ୍ୟନ୍ତେ ରମ୍ୟନ୍ତେ ତତ୍ର ଦେବେତା , ୟାତ୍ରିତାସ୍ତୁ ନା ପୂଜ୍ୟାନ୍ତେ ସର୍ଭାସ୍ତତ୍ରଫଳାହିରୀୟାହ " ମନୁସ୍ମୃତି (3.56)

ଅର୍ଥାତ୍:-

ଯେଉଁଠାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଏ, ସେଠାରେ ଦେବତା ବିରଜା ମାନ କରନ୍ତି , ଏବଂ ଯେଉଁଠାରେ କେବେ ମହିଳାମାନେ ଅସମ୍ମାନିତ ହୁଅନ୍ତି, ଯେତେ ଉତ୍ତମ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉନା କାହିଁକି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଫଳହୀନ ରହିଥାଏ |

ପାରମ୍ପାରିକ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଭୂମିକା ମୁଖ୍ୟତଃ ପତ୍ନୀ ଏବଂ ମାତା ଭାବରେ ରହିଆସିଛି | ନିକଟ ଅତୀତରେ, ଭାରତରେ ମହିଳାଙ୍କ ସାମାଜିକ ଭୂମିକାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି। ପରିବାର: ପରିବାରରେ ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ଏବଂ ଜୀବନଶୈଳୀ ପାଇଁ ମହିଳାମାନେ ଚାବିକାଠି |

ସମୟ ସହିତ ଭାରତରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଏବଂ ସ୍ଥିତି କିପରି ବିକାଶ ହୋଇଛି?

ଭାରତ ଇତିହାସରେ ମହିଳାଙ୍କ ଭୂମିକା ଏବଂ ସ୍ଥିତି ଜଟିଳ ଏବଂ ବିବିଧ ହୋଇଛି। ଐତିହାସିକ ଭାବରେ, ଭାରତୀୟ ସମାଜ ପିତୃପୁରୁଷ ରହିଆସିଛି, ପୁରୁଷଙ୍କ ତୁଳନାରେ ପୁରୁଷମାନେ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ଏବଂ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛନ୍ତି।

ସିନ୍ଦୂର ଉପତ୍ୟକା ସଭ୍ୟତା ଏବଂ ବୈଦିକ କାଳରେ ମହିଳାମାନେ ସମାଜରେ ସମାନ ସ୍ଥିତି ଉପଭୋଗ କରିଥିଲେ।

ସେମାନେ ବିଧାନସଭା ଏବଂ ସମିତିସରେ ଯୋଗ ଦେଇ ରାଜନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବୈଦିକ ସମୟର କେତେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମହିଳା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ହେଉଛି ଘୋଷ, ଲୋପାମୁଦ୍ରା, ତ୍ରେଇ ଏବଂ ଗର୍ଗୀ |

ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ କାଳରେ ମହିଳାଙ୍କ ସ୍ଥିତି ହ୍ରାସ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅନେକ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଗୁପ୍ତ ସମୟ ସମୟରେ ସତୀଙ୍କର ପ୍ରମାଣ ଥିଲା |

ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ସମୟରେ ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ବହୁତ କମ୍ ଥିଲା।

ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ମହିଳାମାନେ ପୁରଦା ପାଳନ କରିଥିଲେ ଏବଂ କ୍ୱଚିତ୍ ଘର ବାହାରେ ଯିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଥିଲା | ସତୀ ରୀତିନୀତି ସାଧାରଣ ହୋଇଗଲାଣି |

ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ମହିଳାଙ୍କ ସ୍ଥିତିରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା।

ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ 1829 ମସିହାରେ ସତୀଙ୍କୁ ରଦ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ 1856 ମସିହାରେ ବିଧବା ପୁନଃ ବିବାହ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା।

ମହିଳାମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗତିବିଧି ମାଧ୍ୟମରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଭାରତୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ବିରୋଧୀ ସଂଗ୍ରାମରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ।

ସାଧାରଣତଃ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ?

ପାରମ୍ପାରିକ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଭୂମିକା ମୁଖ୍ୟତଃ ପତ୍ନୀ ଏବଂ ମାତା ଭାବରେ ରହିଆସିଛି | ନିକଟ ଅତୀତରେ, ଭାରତରେ ମହିଳାଙ୍କ ସାମାଜିକ ଭୂମିକାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି।

ପରିବାର:

ମହିଳାମାନେ ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ଏବଂ ପରିବାରର ଜୀବନଶୈଳୀ ପାଇଁ ଚାବିକାଠି |

ପରିବାରରେ ମହିଳାମାନେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଭୂମିକା ହେଉଛି ପତ୍ନୀ, ନେତା, ପ୍ରଶାସକ, ପାରିବାରିକ ଆୟର ପରିଚାଳକ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ମାତା |

ଶିକ୍ଷା:

ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାରେ ମହିଳାମାନେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି | ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢି ର ବିକାଶ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ |

ବାର୍ଷିକ ଷ୍ଟାଟସ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ରିପୋର୍ଟ (ASER) ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ପିଲାମାନଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ସହିତ ଏକ ମାତାର ଶିକ୍ଷା ସ୍ତର ଏକ ଦ୍ବାରା ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି |

ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ / ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ:

ଭାରତରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବାର 70-80% ପାଇଁ ମହିଳାମାନେ ଦାୟୀ | ମହିଳା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିକର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଚିହ୍ନିବା ପାଇଁ ସମାଜକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପାରନ୍ତି |

ଭାରତରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିକର ସ୍ଥିତିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ମହିଳା ବୃତ୍ତିଗତ ତଥା ସବୁ ସ୍ତରରେ ମହିଳାଙ୍କ ସଶକ୍ତିକରଣ ଆବଶ୍ୟକ |

ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା:

ଉପଲବ୍ଧତା, ପ୍ରବେଶ, ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ସହିତ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତାର ଚାରୋଟି ଦିଗରେ ମହିଳାମାନେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଯୋଗଦାନକାରୀ |

ସେମାନେ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦକ, କୃଷକ ଏବଂ ଉଦ୍ୟୋଗୀ ତଥା "ଦ୍ୱାରପାଳ" ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିକର ସୁରକ୍ଷା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ସମୟ ଏବଂ ଆୟ ବିନିଯୋଗ କରନ୍ତି |

ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ?

ଭାରତରେ ମହିଳାଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଭୂମିକା ଜଟିଳ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ହୋଇଛି। ଇତିମଧ୍ୟରେ, ଭାରତରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ରାଜନୀତିରେ ଅଳ୍ପ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ କମ୍ ପ୍ରତିଶତ ମହିଳା କ୍ଷମତାରେ ଅଛନ୍ତି।

ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ଏବଂ ପ୍ରକୃତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପାଇଁ ମହିଳାମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏକ ମୌଳିକ ସର୍ତ୍ତ |

ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ ପ୍ରମାଣ ଅଛି ଯେ ଯେହେତୁ ଅଧିକ ମହିଳା ଅଫିସକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି, ସେଠାରେ ନୀତି ନିର୍ଧାରଣରେ ଏକ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ଯାହା ଜୀବନଶୈଳୀ କୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ପରିବାର, ମହିଳା ଏବଂ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତିର ପ୍ରାଥମିକତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ |

ଭାରତରେ ରାଜନୀତିରେ ମହିଳାଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସ୍ଥିତିକୁ ଆକଳନ କରିବାର ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ ପାରାମିଟର ହେଉଛି: ମହିଳା ଭୋଟରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା, ନିର୍ବାଚନରେ ମହିଳାଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥୀତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ମହିଳା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ।

ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ମହିଳା ଭୋଟରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 1962 ମସିହାରେ 46.6% ରୁ 2019 ରେ 66.9% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହାକି ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକାକୁ ସୂଚାଉଛି | ଏଥିସହ ଲୋକସଭାରେ ମହିଳା ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 1951 ମସିହାରେ 5% ରୁ 2019 ରେ 14% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି।

ଭାରତରେ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ମହିଳା ନେତାଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ପ୍ରାୟ 50% ଅଟେ, ବିଶେଷ କରି 1992 ରେ 73 ତମ ତଥା 74 ତମ ସଂଶୋଧନ ପରଠାରୁ, ଯାହା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମସ୍ତ ଆସନର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ବଣ୍ଟନ କରିଥିଲା।

ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କାହାଣୀରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ?

ଭାରତରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଭୂମିକା ପାରମ୍ପାରିକ ଭାବରେ ସୀମିତ ରହିଆସିଛି, ଅନେକ ମହିଳା ସାଂସ୍କୃତିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସାମ୍ନା କରୁଛନ୍ତି ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାରଣ କରିଥାଏ | ତେବେ, ନିକଟ ଅତୀତରେ, ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିରେ ମହିଳାମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ସ୍ୱୀକୃତି ବଢିବାରେ ଲାଗିଛି।

ଜାତୀୟ ଜିଡିପିରେ ମହିଳାଙ୍କ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବଦାନ ପ୍ରାୟ 18% ଅଟେ।

ଭାରତରେ ମହିଳାମାନେ କୃଷି ଶ୍ରମିକଙ୍କ 48% ଏବଂ କେବଳ 13% ଜମିର ମାଲିକ ଅଟନ୍ତି | ଭାରତରେ ମହିଳାମାନେ ଉତ୍ପାଦନ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପ୍ରାୟ 20% ଏବଂ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋଟ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପ୍ରାୟ 30% ଗଠନ କରନ୍ତି |

ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ 432 ନିୟୁତ ମହିଳା କାର୍ଯ୍ୟ ବୟସର ମହିଳା ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ 343 ନିୟୁତ ଅସଂଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଛନ୍ତି।

ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତରେ ତୃତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍ ଅଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ 10% ମହିଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠାତାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଛି | ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡିକ ପ୍ରକୃତିରେ ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ |

2022 ମସିହାରେ, 250 ଟି ଭାରତୀୟ କମ୍ପାନୀ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଏକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ କିମ୍ବା ପରିଚାଳନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଭୂମିକାରେ ମହିଳାଙ୍କ ଅଂଶ 55% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଯାହା ଅର୍ଥନୀତି ଚଳାଇବାରେ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଛି।

ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ନିରନ୍ତର ବିକାଶରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ?

ଭାରତରେ, ମହିଳାମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପରିଚାଳନାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି, ବିଶେଷକରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ , ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ

ସେମାନଙ୍କର ଜୀବିକା ଏବଂ ସୁସ୍ଥତା ପାଇଁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି |

ଭାରତ ପରି ଅଧିକାଂଶ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶରେ ମହିଳାମାନେ କୃଷକ, ପଶୁ ପାଳକ ଏବଂ ଜଳ ଏବଂ ଇନ୍ଧନ ସଂଗ୍ରହକାରୀ ଭାବରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି |

ବିଷ୍ଣୁ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଚିପକୋ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଆପିକୋ ଆନ୍ଦୋଳନ, ନୀରବ ଉପତ୍ୟକା ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ନର୍ମଦା ବାଚାଓ ଆଣ୍ଡୋଲାନ ପରି ବିଭିନ୍ନ ପରିବେଶ ଗତିବିଧି ହେଉଛି ଭାରତର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶ ଗତିବିଧି ଯାହା ମହିଳାମାନଙ୍କର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ନେତୃତ୍ୱକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ।

ଭାରତ ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ନୀତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ଯେପରିକି 1990 ଦଶକର ମିଳିତ ବନ ପରିଚାଳନା (ଜେଏଫଏମ) କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯେପରି ମହିଳାମାନେ ପରିଚାଳନା କମିଟିରେ 33% ସଦସ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି।

ସମସ୍ତ ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ତଥା ପରିବେଶ ପରିଚାଳନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକର ଯୋଜନା, କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନ ଏବଂ ମନିଟରିଂରେ ମହିଳାଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ “ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ” ଉପରେ ଆଜି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି।

କେଉଁ ଭୂମିକା ମହିଳାଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ବଢ଼ାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ?

ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁଦୃଢ କରିବା:

ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷାର ସୁବିଧା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହିତ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯାହାକି ମହିଳାମାନଙ୍କୁ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦକ୍ଷତା ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ |

ସହାୟତା ସେବା ଯୋଗାଇବା:

ସୁଲଭ ଶିଶୁ ଯତ୍ନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଏବଂ ପରିବହନ ଭଳି ସେବା ସେବା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପାରିବାରିକ ଜୀବନର ଚାହିଦାକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ |

ନେତୃତ୍ୱ ଭୂମିକାରେ ମହିଳାଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା: ରାଜନୀତି, ବ୍ୟବସାୟ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ, ତଥା ପରାମର୍ଶ ଏବଂ ନେଟୱାର୍କିଂ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ ଯାହା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଫଳ ହେବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କୌଶଳ ଏବଂ ସଂଯୋଗ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ |

ଭେଦଭାବ ଏବଂ ପକ୍ଷପାତିତାକୁ ସମାଧାନ କରିବା:

ଏହା କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ତଥା ଜୀବନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭେଦଭାବ ଏବଂ ପକ୍ଷପାତିତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ |

ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା: ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ସଂଳାପ, ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଏବଂ ନେଟୱାର୍କିଂ ପାଇଁ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରି ମହିଳାମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଏକ ସକ୍ଷମ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା |

ଓଡ଼ିଶା ରେ ମାନ୍ୟବର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ମହିଳା ଙ୍କ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ମିଶନ ଶକ୍ତି ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲେ ଆଜି ଦିନ ରେ, ଆସେନ୍ତୁ ଜାଣିବା ମିଶନ ଶକ୍ତି ବିଷୟ ରେ କିଛି 👇👇

ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ହେଉଛି ଓଡିଶା ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ। ଏହା ଜଣାଶୁଣା ଯେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ସଶକ୍ତିକରଣରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ | ଯେହେତୁ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସ୍ବାଧୀନତା ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ ଆୟ ପାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବାରେ ସେମାନଙ୍କୁ ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଯାଇଛି। ତେଣୁ, ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ହାସଲ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ରଣନୀତି ଭାବରେ 2001 ମସିହାରେ ‘ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅଧୀନରେ ମହିଳାଙ୍କ ସ୍ବୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ (WSHGs) ର ପଦୋନ୍ନତି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା |

ମହିଳା ସ୍ଵୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ (WSHGs) ର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମାଧ୍ୟମରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ “ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି” ହେଉଛି ଏକ ସ୍ବୟଂ ସହାୟକ ମିଶନ୍ ଯାହା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମହିଳା ଦିବସ ଅବସରରେ 8 ମାର୍ଚ୍ଚ 2001 ରେ ରାଜ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। କ୍ରେଡିଟ୍ ଏବଂ ମାର୍କେଟ ଲିଙ୍କେଜ୍ ଯୋଗାଇ ଲାଭଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବାର ମିଶନ୍ ଶକ୍ତିଙ୍କର ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରହିଛି | ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି ଅଧୀନରେ WSHG ମାଧ୍ୟମରେ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ହେଉଛି ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଫ୍ଲାଗସିପ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ | ଏହା ଅନୁମାନ କରେ ଯେ ଏକ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ମହିଳା WSHG ର ଅଂଶ ହେବେ |

ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ବ୍ଲକ ତଥା ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରାୟ 70 ଲକ୍ଷ ମହିଳାଙ୍କୁ 6 ଲକ୍ଷ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ସଂଗଠିତ କରାଯାଇଛି। ବିଦ୍ୟମାନ WSHG ଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ମଜବୁତ କରିବା ଏବଂ ନୂତନ WSHG ଗଠନ ପାଇଁ ଗତି ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ବର୍ଷସାରା ନିରନ୍ତର ହ୍ୟାଣ୍ଡହୋଲ୍ଡ ଏବଂ ମନିଟରିଂ କରାଯାଏ | ଏଥିପାଇଁ ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ ଏବଂ ମିଶନ ଶକ୍ତି ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ମିଶନ ଶକ୍ତିର ଏକ ପୃଥକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଗଠନ କରାଯାଇଛି।

ଧ୍ୟାନର ପ୍ରମୁଖ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡିକ |

WSHG ଗୁଡ଼ିକର ଗଠନ ଏବଂ ଦୃଢତା: ପ୍ରାୟ 70 ଲକ୍ଷ ମହିଳା ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଓଡିଶାରେ ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାୟ 6 ଲକ୍ଷ ମହିଳା ସ୍ବୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ (WSHGs) ଗଠନ ଏବଂ ପୋଷଣ |

ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ, ବ୍ଲକ ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ଫେଡେରେସନ୍ କରି WSHG ଗୁଡ଼ିକର ଅନୁଷ୍ଠାନିକରଣ |

ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭିତ୍ତିକ ସଂଗଠନର କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି (SHG ରୁ ଫେଡେରେସନ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ)

ଜୀବିକାକୁ ମଜବୁତ କରିବା ଏବଂ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥିରତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରୟାସକୁ ଏକତ୍ର କରିବା |

ସାରା ରାଜ୍ୟରେ SHG ଉତ୍ପାଦ ସହିତ ବଜାର ସଂଯୋଗ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା |

ସାମାଜିକ ଅଧିକାର ଉପରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ଜୀବିକା ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପାଇଁ ଆନ୍ତଃରାଜ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା |

ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସହିତ ଯୋଡିବା: ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି SHG ଗୁଡିକ ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ରେଡିଟ୍ ସିଷ୍ଟମ୍ ସହିତ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ସଂଯୁକ୍ତ | ସ୍ଥାୟୀ ଅଭ୍ୟାସ ଯେପରିକି ନିୟମିତ ବୈଠକ, କ୍ରେଡିଟ୍ ଏବଂ ଥ୍ରିଫ୍ଟ, ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ପ୍ରଦାନ, ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ନିୟମିତ ପରିଶୋଧ ଏବଂ ନିୟମିତ ପୁସ୍ତକ ରଖିବା ଦକ୍ଷ SHG ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ହୁଏ |

ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ: WSHG ପାଇଁ ବିହନ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଇବା, କ୍ରେଡିଟ୍ ଲିଙ୍କେଜ୍ ସୁବିଧା, ସୁଧ ସବଭେନ୍ସନ୍ ସ୍କିମ୍ ଲାଗୁ କରିବା, ରିଭଲିଭ୍ ଫଣ୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ BLF ଗୁଡ଼ିକୁ ଆର୍ଥିକ ଦୃଢତା କରିବା ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସାକ୍ଷରତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମହିଳାଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରେ |

ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ଏବଂ ଆଡଭୋକେସୀ: ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ସହ ମିଶି ବିଦ୍ୟମାନ ସରକାରୀ ନୀତିର ବିଶ୍ଳେଷଣରେ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଜଡିତ ରହିଛନ୍ତି, ନୀତିଗତ ଫାଟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ, ଆର୍ଥିକ ତଥା ବିକାଶମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ନୀତିଗତ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସୁପାରିଶ କରିଛନ୍ତି।

ମିଶନ ଶକ୍ତି ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ବ୍ଲୋୟର ଏବଂ ଟର୍ଚ୍ଚବାଇର ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ଏହା ଏକ ଧାର୍ମିକ ସମାଜ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପ୍ରଦାନ କରେ ଯେଉଁଠାରେ ମହିଳାମାନେ ମଧ୍ୟ କହିପାରିବେ |

ଲିଙ୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିବା: ଲିଙ୍ଗଗତ ଭେଦଭାବ ତଥା ସାମାଜିକ ଦୁଷ୍କର୍ମକୁ ନେଇ ମିଶନ ଶକ୍ତି ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହିପରି ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ମହିଳା ନେତାଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସହଜ କରିଥାଏ। ଏହା କେବଳ ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ଆଣିନାହିଁ ବରଂ ଲିଙ୍ଗ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିବା ଏବଂ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଜଡିତ ହେବାର ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛି।

ରାଜ୍ୟରେ WSHG ଆନ୍ଦୋଳନ |

ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି ଦୁଇ ବର୍ଷରେ ଦୁଇ ଲକ୍ଷ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିବାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା | 2006-07 ସୁଦ୍ଧା 2,48,689 ମହିଳା SHG ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହା ମାର୍ଚ୍ଚ 2017 ସୁଦ୍ଧା 3,14,646 କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ନୂତନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପରେ ଏପ୍ରିଲ୍ 2017 ଠାରୁ ମିଶନ୍ ମୋଡରେ ଅତିରିକ୍ତ 2,87,367 WSHG ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି 70,00,010 ମହିଳାଙ୍କୁ ନେଇ 6,02,013 WSHG ସହିତ ରାଜ୍ୟରେ ନୀରବ ବିପ୍ଳବ |

ମହିଳା SHG ର ଅଗ୍ରଗତି (ସଂଖ୍ୟାରେ) :-

ମିଶନ୍ ଷ୍ଟେଟମେଣ୍ଟ

“ଏକ ସମାଜ ଗଠନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କର, ଯାହା ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ, ସାମାଜିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ସଚେତନ, ଯେଉଁଠାରେ ସହଯୋଗର ଆତ୍ମା ଅଛି, ଯେଉଁଠାରେ ମହିଳାମାନେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ କିମ୍ବା ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବିନା ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବାଛିବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ, ଯେଉଁଠାରେ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ବଜାୟ ରଖିବାବେଳେ ନେତୃତ୍ୱ ବିକାଶ ଏବଂ ସର୍ବୋପରି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ସମ୍ମାନ କରିବା ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା। ”

ଦର୍ଶନ

ମିଶନ୍ ଶକ୍ତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ଯେ ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଓଡିଶାକୁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ଏକ ଦେଶ କରିବା ଯେଉଁଠାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନର ସହ ବଞ୍ଚିବା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧତା ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଇଛି।

ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଗଠନ :-

✍️ଅନନ୍ୟା ପ୍ରଜ୍ଞାସ୍ମିତା ତ୍ରିପାଠୀ

ଜଜାଙ୍ଗ, କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା

ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ନାରୀର ମହତ୍ତ୍ୱ ✍️✍️

....