ଶ୍ରମ ଓ ଶ୍ରମିକ ଉଭୟ ଆମ ସମାଜ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନ। ଶ୍ରମଦାନ କରି ଯିଏ ପରୋକ୍ଷରେ ଆମର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଛି ସେମାନଙ୍କୁ ଅବହେଳା କରାଗଲେ କେତେ ଯେ ବିଭ୍ରାଟ ଘଟିବ ତାହା ସହଜରେ ଅନୁମେୟ। ତେଣୁ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟରତ ଶ୍ରମିକ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ପିତ ଦିନଟି ହେଉଛି ଶ୍ରମ ଦିବସ ବା ମେ ଡେ(May day). ପ୍ରତିବର୍ଷ ମେ ମାସର 1 ତାରିଖକୁ ଶ୍ରମିକ ଦିବସ ବା International Workers day ଭାବେ ଭରତ ତଥା ବିଶ୍ୱର 80ଟି ଦେଶ, ଏପରିକି କ୍ୟୁବା ଓ ଚାଇନାରେ ମଧ୍ୟ ପାଳିତ ହୁଏ।

ତେବେ ମେ 1 କାହିଁକି? ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ 19ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆମେରିକାରେ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରମ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସୂଚାଏ। 1886 ଏହି ଦିନରେ ଆମେରିକାର ସିକାଗୋଠାରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଦିନର ଆଠ ଘଣ୍ଟା ବନ୍ଦ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରତିବାଦ ସୂଚକ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ସମୟରେ ବମ୍ ପକାଇଥିବାରୁ ସେଠାରେ କିଛି ପୋଲିସ୍ ଓ ସାଧାରଣ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନ ଚାଲିଯାଇଥିଲା। ଏହି ଘଟଣାକୁ ହେମାର୍କେଟ ଆଫେୟାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଦିନର ସଂଘର୍ଷ ଓ ବିଦ୍ରୋହକୁ ମନେ ରଖିବା ପାଇଁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଏହି ଦିନରେ ପାଳିତହୋଇ ଆସୁଛି ଶ୍ରମିକ ଦିବସ। ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ରମକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ଓ ସେମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତି ଦିହରେ ଯଥୋଚିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଏହି ଦିବସର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ।

1889ରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାଜବାଦୀ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଏହି ଦିନକୁ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ନାମରେ କରାଗଲା ଏବଂ 1890ରୁ ଏହା ବିଶ୍ୱରେ ପାଳନ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା। ଭାରତରେ ଏହି ଦିନଟି ପ୍ରଥମେ 1 ମେ, 1923ରେ ଚେନ୍ନାଇଠାରେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକ କିସାନ ପାର୍ଟି ଦ୍ୱାରା ଏହି ଦିବସର ପାଳନ ବେଳେ ଦୁଇଟି ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ପା4ଟିର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା ଥିଲେ କମ୍ରେଡ୍ ସିଙ୍ଗାରାବେଲାର।

ଆପଣ ପ୍ରତିଦିନ ଖାଉଥିବା ବିସ୍କୁଟ, ଲେଖୁଥିବା କଲମ, ରହୁଥିବା ଘର, ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ନିତ୍ୟବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକ ପଛରେ ରହିଛି କୌଣସି ଏକ ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକର ହାତ। ବଜାରକୁ ଆସିବା ଆଗରୁ ଯେବେ ଏହି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ହେଉଛି ସେତେବେଳେ କିପରି ଅବସ୍ଥା ଦେଇ ଯାଉଛି ତାହା ଜଣେ ନ ଦେଖିଲେ ବିଶ୍ୱାସ କରିପାରିବନି। ଏଥିପାଇଁ ଦିନରାତି ଡ୍ୟୁଟିରେ ରହୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନେ ତାଙ୍କର ଜୀବନକୁ ପାଣି ଛଡ଼େଇ ବେଳେବେଳେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବସ୍ଥାରେ କାମ କରନ୍ତି। ମୁଣ୍ଡଝାଳ ତୁଣ୍ଡରେ ମାରି ଦିନ ମଜୁରିଆଟିଏ ବିଲରେ ଖଟେ, ଘର ତିଆରି ପାଇଁ ଇଟା ସିମେଣ୍ଟ ଯୋଡ଼େ। ହେଲେ ତା ପରେ କେବେ ଆମେ ଘର କାମରେ ତା ନାମ ଯୋଡ଼ୁଁ? ନା। ସେମାନେ ତାଙ୍କ କାମ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଆମେ ଭାବିନେଇଥାଉ। ହେଲେ ପ୍ରକୃତରେ କହିଲେ, ଯଦି ଶ୍ରମିକମାନେ ଏପରି କାମ ନକରନ୍ତେ ତେବେ ଏସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆମ ହାତପାଖରେ ଏତେ ସହଜରେ ପହଁଚି ପାରନ୍ତାନି।

କୁହାଯାଏ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯନ୍ତ୍ରଯୁଗରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମିଯାଉଛି। ମାତ୍ର, ପ୍ରକୃତରେ ଆମେ ଯେତେ ବି ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଦ୍ୱାରା ମଣିଷ ଜାଗାରେ ଯନ୍ତ୍ର ରଖିଲେ ମଧ୍ୟ ତାକୁ ଚଳାଇବାକୁ ତ ମଣିଷ ଦରକାର ପଡ଼ିବ। ହଁ, ଲୋକସଂଖ୍ୟା କମିଯିବ। ଉତ୍ପାଦନର ସମୟ ବି କମିଯିବ। ହେଲେ ଏପରି କରି ଆମେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅବହେଳା କରୁନେ ତ। କିଛି କାରଖାନାରେ ସେମାନେ ନିଆଁର ଖୁବ୍ ପାଖରେ କାମ କରିବାକୁ ପଡ଼େ, କିଛି ଜାଗାରେ ଅତି ବିଷାକ୍ତ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଓ ଗ୍ୟାସ୍ ଆଦି ସହ କାମ କରନ୍ତି ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରର ଶ୍ରମିକମାନେ। କେତେ ବିପଦସଙ୍କୁଳ ସେମାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଭାବିଲେ। ଖଣି ଖାଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭୂତ୍ତଳରେ କାମ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସମସ୍ୟା ଭୋଗନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜୀବନ ସୁସ୍ଥ ରହିନଥାଏ।

ଆଜିର ଏ ଆଇ ବା ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସର ଯୁଗରେ ଆମେ ଶ୍ରମର ମହତ୍ତ୍ୱ ଭୁଲିଯାଉଛେ। ସବୁ କାମ ଆମପାଇଁ କେହି ଗୋଟେ ରୋବର୍ଟ କରିଦେବ ବୋଲି ଆମର ଏକ ଧାରଣା ହୋଇସାରିଛି। କିନ୍ତୁ ଏହା ଯଦି ହୁଏ, ମାନବ ସମ୍ପର୍କର କୌଣସି ଭିତ୍ତି ଏ ସମାଜରେ ରହିବ କିପରି। କେହି କାହା କଥା ମାନିବେ ନାହିଁ, କେହି ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ ନାହିଁ। କେତେ ଯେ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି ହେବ ତାହା କଳ୍ପନା ବାହାରେ।

ତେବେ ଆମେ ଆଜିର ପିଢ଼ୀ ଏ ନେଇ ସଚେତନ ହେବା ଜରୁରୀ। ଏବେ ଶ୍ରମିକସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଉଥିବା ବେଳେ ଯେତେକି ଶ୍ରମିକ ଅଛନ୍ତି ସେମାନେ ଅନେକ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଦରମା, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ନେଇ ନିଜର ପ୍ରତିବାଦ ଜାହିର କରୁଛନ୍ତି। ଉଭୟ ସରକାର ଓ ସେମାନଙ୍କ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏଥିପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ଜରୁରୀ। ଆମ ଦେଶରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଅନୁସାରେ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଣ କୁଶଳୀ ଓ କୁଶଳୀ ପରି ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗୀକୃତ କରାଯାଇ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ମଜୁରୀ ରାଶି ସ୍ଥିର ହୋଇଛି। କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ସବୁ ଜାଗାରେ ସେଇ ଅନୁସାରେ ପ୍ରାପ୍ୟ ପାଉଛନ୍ତି କି ନାହିଁ, ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ରମ ଯେପରି ଅନ୍ୟାଥା ନଯାଏ ସେ ବିଷୟରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଯତ୍ନଶୀଳ ହେବା ଦରକାର।

ଶ୍ରମିକମାନେ ଦେଶର ପ୍ରଗତିର ମେରୁହାଡ଼ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନି। ମାନବ ସଭ୍ୟତା ଆରମ୍ଭରୁ ସେମାନେ ଅଛନ୍ତି, ଥିବେ ଏ ସଭ୍ୟତା ଶେଷ ଯାଏଁ। ନିଜ ପିଲାଙ୍କ ମୁହଁରେ ମୁଠେ ଦାନା ଦେବା ପାଇଁ ଶ୍ରମିକଟିଏ କେତେ ଖଟୁଥଏ ଅହରହ। ଖରାବର୍ଷାକୁ ଖାତିର ନକରି ସେ ପରିଶ୍ରମ କରେ। ଆଜିର କମ୍ପୁଟର ଧରୁଥିବା ମାନସିକ ଭାବେ ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକମାନେ ଏମାନଙ୍କର ସେ ବ୍ୟଥା ବୁଝିବା ସହଜ ନୁହେଁ। ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆମେ ଉପଭୋଗ କରିପାରୁଥିବା ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ତଥା ବାସଗୃହ ପାଇଁ ଆମେ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ କୃତଜ୍ଞ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ସେଥିପାଇଁ ଆସନ୍ତୁ ଏହି ମେ ଡେ ବା ଶ୍ରମ ଦିବସରେ ସେମାନଙ୍କ ସୁଖମୟ ଜୀବନର କାମନା କରିବା।

ଦେଶର ପ୍ରଗତିର ମେରୁଦଣ୍ଡ- ଶ୍ରମିକ ଭାଇ