ଓମ୍ ତତ୍ ପୁରୁଷାୟ ବିଦ୍ମହେ, ମହାଦେଵାୟ ଧୀମହି

ତନ୍ନୋ ରୁଦ୍ର ପ୍ରଚୋଦୟାତ୍।

ଶିବ,

ସେ ମଙ୍ଗଳମୟ,

ଦେବଙ୍କର ଦେବ ମହାଦେବ,

ତାଙ୍କରି ଆଶିଶେ ସଂଚାର ଏ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଚଉଦ ଲୋକ,

ମନ ଯାଚି ବର ଦିଅନ୍ତି ସେ ଆଶୁତୋଷ,

ପାପର ବିନାଶ ଲାଗି ଧରନ୍ତି ସେ ରୌଦ୍ର ରୂପ,

ନୃତ୍ୟର ପ୍ରତୀକ ନଟରାଜ।

ଶିବ ହିଁ ସତ୍ୟ, ଶିବ ହିଁ ସୁନ୍ଦର।ପ୍ରଭୁ ଶିବଙ୍କର ଇଙ୍ଗିତେ ଚାଲେ ଏ ସଂସାର ରଥ। ସେ ଏକାଧାରରେ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା, ପାଳନକର୍ତ୍ତା ଏବଂ ସଂହାରକର୍ତ୍ତା। ସେ ଦେବାଧୀଦେବ ମହାଦେବ ସର୍ବେଶ୍ଵର। ତ୍ରିଦେବରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଶ୍ଵନାଥ। ବୃଷଭ ରେ ବସି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିହାର କରନ୍ତି ସେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡବିହାରୀ। ଦାନବ, ଦେବତା, ଯକ୍ଷ, ଗନ୍ଧର୍ବ ;ସଭିଏଁ କରନ୍ତି ଆରାଧନା। ମନର ଆଶା ଆକଂକ୍ଷା ପାଇଁ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରନ୍ତି ସେଇ ଭୋଳାନାଥଙ୍କ ନିକଟେ। ସେଥିପାଇଁ ତ ସେ ଆଶୁତୋଷ, ସେ ଅଳ୍ପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ। କିଛି କଷ୍ଟମୟ ମନ୍ତ୍ର କି ଶ୍ଲୋକର ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼େ ନାହିଁ ତାଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ। କେବଳ ଶିବ ପଞ୍ଚାକ୍ଷରି ରେ ଏତେ ଶକ୍ତି ଯେ ବାବା ଭୋଳାନାଥ ନିଜ ଭକ୍ତ ପାଇଁ କୈଳାସରୁ ଚାଲି ଆସନ୍ତି ଦର୍ଶନ ଦେବା ପାଇଁ। କଳସୀଏ ଗଙ୍ଗା ଜଳ ଢାଳିଦେଲେ ବାବା ହେଇଯାଆନ୍ତି ପ୍ରସନ୍ନ, ତେଣୁ ସେ ଜଳେଶ୍ୱର। ସେ ଶ୍ମଶାନ ବାସିନୀ ବିଭୂତି ଭୂଷଣ, ବେଲପତ୍ର ଟିଏ ରେ ହୁଅନ୍ତି ପ୍ରସନ୍ନ।

ବାର ମାସେ ବାର କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ, ବାର କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ବାର ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ। ଶାସ୍ତ୍ରରେ ସବୁ କୃଷ୍ଣ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ କୁ ଶିବରାତ୍ରୀ କୁହଯାଏ ପରନ୍ତୁ ମହାଶିବରାତ୍ରି ଗୋଟିଏ।

ଫଗୁଣ କୃଷ୍ନ ଚତୁର୍ଦଶୀ, ମହାଶିବରାତ୍ରି ଭାବେ ପରିଚିତ। ଏହା ବର୍ଷର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଚତୁର୍ଦଶୀ। ଶିବଙ୍କୁ ପାଇବାର ଉତ୍ତମ ଏବଂ ସରଳ ଉପାୟ।

ପୁରାଣରେ ମହାଶିବରାତ୍ରି ନେଇ ଅନେକ କାହାଣୀ ରହିଛି। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ;

ଶିବ ପୁରାଣ:

ଶିବ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ମହାଶିବରାତ୍ରି ଦିନ ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ ଅଗ୍ନିସ୍ତମ୍ଭ ଲିଙ୍ଗ ରୂପେ ଆବିର୍ଭୂତ ହୋଇଥିଲେ। ଭଗବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମା ଏବଂ ଭଗବାନ୍ ବିଷ୍ଣୁ ପୂଜା କରିବା ପାଇଁ ଯିବା ବେଳେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ବିଷ୍ଣୁ ପାଦ ପୂଜା କରିବେ ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମା ମୁଖ ଦର୍ଶନ। ପରନ୍ତୁ ସ୍ତମ୍ଭ ର ଆଦି ଅନ୍ତ କାହାକୁ ମିଳିଲା ନାହିଁ। ବ୍ରହ୍ମା ନିଜ ଗରିମା ବଢେଇବାକୁ ଯାଇ କେତେକୀ ଫୁଲ ଟିଏ ଧରି ତାକୁ କହିଲେ ତାହା ସେ ଲିଙ୍ଗ ମସ୍ତକ ପାଇଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ କେତକୀ ଫୁଲ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା। ଏହି କାରଣ ପାଇଁ ଭଗବାନ ଶିବ ରୌଦ୍ର ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭଗବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମା ଙ୍କୁ ଅପୂଜା ରହିବାର ଶାପ ଏବଂ କେତକୀ କୁ କୌଣସି ଭଗବାନ ଙ୍କ ପାଖରେ ନ ଲାଗିବାର ଶାପ ଦେଲେ। ପରେ ବ୍ରହ୍ମା ଏବଂ କେତକୀ ର ଭକ୍ତି ଏବଂ କ୍ଷମା ରେ ତୋଷ ହେଇ ତାଙ୍କୁ କ୍ଷମା କରି କହିଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମା କେବଳ ପୁଷ୍କର ରେ ପୂଜା ପାଇବେ ଏବଂ କେତକୀ କେବଳ ମହାଶିବରାତ୍ରି ଦିନ ଭଗବାନ ଶିବ ଙ୍କ ନିକଟରେ ଲାଗି ହୋଇପାରିବ।

ଦେବୀ ପୁରାଣ:

ଦେବୀ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ମାତା ସତୀଙ୍କ ବିବାହ ପ୍ରଭୁ ଶିବଙ୍କ ସହ ହେବାପରେ, ମାତା ସତୀଙ୍କ ପିତା ପ୍ରଜାପତି ଦକ୍ଷ ଏହି ବିବାହର ବିପକ୍ଷରେ ଥିଲେ। ଥରେ ପ୍ରଜାପତିଙ୍କ ଯଜ୍ଞ ରେ ଶିବଙ୍କୁ ଅପମାନ ମାତା ସତୀ ସର୍ଯ୍ୟ କରି ନ ପାରି ଆତ୍ମହୁତି ଦେଇଥିଲେ। ପରେ ଶିବ ଙ୍କ ରୌଦ୍ରତାପ ଶାନ୍ତ ପାଇଁ ଏବଂ ଏକାନ୍ତ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ମାତା ସତୀ, ପାର୍ବତୀ ରୂପରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ। ମାତା ପାର୍ବତୀ ଏବଂ ପ୍ରଭୁ ଶିବଙ୍କର ସେଇ ଦିବ୍ୟ ମିଳନ ଏବଂ ବିବାହ ଫଗୁଣ ମାସର କୃଷ୍ନ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ରେ ହୋଇଥିଲା। ତେଣୁ କିଛି ସ୍ଥାନରେ ଏହା ଶିବ ପାର୍ବତୀ ବିବାହ ରୂପରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।

ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ:

ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ଥରେ ଦେବତା ଏବଂ ଦାନବ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ କରୁଥିଲେ। ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ ସମୟରେ ସେଥିରୁ ବାହାରିଥିଲା ଅନେକ ହଳାହଳ ବିଷ, ସେଇ ବାହାରିଥିବା ସମସ୍ତ ବିଷକୁ ଶିବ ପାନକରି ଧରାକୁ ଏକ ଆସନ୍ନ ବିପଦରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ। ବିଷ ପାନ ପରେ ପ୍ରଭୁ ଙ୍କ ଶରୀର ମୂର୍ଚ୍ଛା ହୋଇଯାଇଥିଲା। ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ନ ଫେରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେବଗଣ ଓ ଶୈବବୃନ୍ଦ ଅଖଣ୍ଡ ପ୍ରଦୀପ ଜାଳି ଉଜାଗରରେ ବସିଥିଲେ ସେହିଦିନକୁ ମନେପକାଇ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁମାନେ ମହାଶିବରାତ୍ରି ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି।

ଆଜିର ଏ ଜାଗରେ ନା ଅଛି ଭକ୍ତି ନା ଅଛି ଭାବ। ସଭିଏଁ ନିଜ ନିଜ କର୍ମ ବହୁଳ ଜୀବନରେ ବାସ୍ ଖାଲି ଉପରକୁ ଦେଖେଇ ହୁଅନ୍ତି ବ୍ରତ ଉପବାସର। ମନ ଭିତରେ ଘୋର ଅନ୍ଧକାର ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଦୀପ ଜାଳି ବସନ୍ତି ସେଇ ପ୍ରଭୁ ଙ୍କ ପାଖରେ।

ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ତାଙ୍କ କବିତା ଶିବରାତ୍ରୀ ରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ;

ଉଜାଗର ରହିବାକୁ କାହିଁ ମୋର ବଳ,

କି ଦ୍ରବ୍ୟୈ ପୂଜିବି ଅବା ସେ ପଦଯୁଗଳ।

ଏ ଜଡ ଜଗତେ ନାହିଁ ଚିଦାନନ୍ଦ ତନୁ,

ବାହ୍ୟ ଲୋକେ ଅନ୍ଧକାର ଯିବ କାହିଁ ମନୁ।

ରାତ୍ରିକର ଉଜାଗରେ କିସ ପ୍ରୟୋଜନ,

ନିଦ୍ରା ବିମୋହିତ ମୋର ସମସ୍ତ ଜୀବନ।

ମନ ଭିତରେ ଯେବେ ଘୋର ଅନ୍ଧକାର ତେବେ ବାହ୍ୟ ଜଗତକୁ ଆଲୋକିତ କରି କି ଲାଭ। ଯେବେ ନିଜ ଭିତରେ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରେମ ତେବେ ଉପବାସ ର କି ପ୍ରୟୋଜନ। ଗୋଟେ ରାତି ଖାଲି ଉଜାଗର ରହି ଭକ୍ତି ଦେଖେଇଲେ କି ଲାଭ ଯେବେ ସବୁ ଦିନ ସୁପ୍ତ ରୁହେ ମନ ତନ ପ୍ରାଣ।

କି ଦୀପ ଜାଳିବି ଆହେ ମହେଶ୍ଵର

ମନେ ଯେବେ ଘୋର ତମ

କି ଉପବାସ ରହିଣ ପୂଜିବି

ମନେ ଯେବେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରେମ

ନିଦ ପ୍ରେମ ଯେବେ ମନେ

କି ପୂଜା ପୂଜିବି ଦିନେ ଉଜାଗରେ

ଯବେ ନାହିଁ ଭକ୍ତି ପ୍ରାଣେ

ତେଣୁ, କେବଳ ବାହ୍ୟ ଜଗତରେ ଦୀପଟିଏ ଜାଳି ତାକୁ ଆଲୋକିତ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ନିଜ ଅନ୍ତରକୁ ପ୍ରଥମେ ଶୁଦ୍ଧି କରିବା ଉଚିତ୍। ଅନ୍ତର ଶୁଦ୍ଧି ରେ ହିଁ ଆତ୍ମାର ଶୁଦ୍ଧି, ସେଇ ସୁଦ୍ଧ ଏବଂ ସୂଚି ମନ ରେ ମିଳନ୍ତି ସେଇ ସତ୍ୟ ସୁନ୍ଦର ଶିବ। ଯେବେ ଅନ୍ତର ଆତ୍ମା ସୂଚୀ ହୁଏ ପରେ ସେଇ ଆତ୍ମା ସଳିତା ରେ ଭକ୍ତି ଘିଅ ଦେଇ ଜୀବନଦୀପ ଟିଏ ତାଙ୍କ ଆଗେ ଜାଳିଦେଲେ ମିଳିପାରିବେ ଭୋଳାନାଥ ଶଙ୍କର। ବାହ୍ୟ ଜଗତରେ ତାଙ୍କୁ ନ ଖୋଜି ଯେବେ ଭକ୍ତି ପ୍ରେମ ଦେଇ ଜାଗ୍ରତ ରହିବ ସେବେ ତୁମ ହୃଦୟ କପିଳାସେ ମିଳିବେ ସେଇ ଆଦିନାଥ ସର୍ବେଶ୍ଵର । ତେଣୁ ଆତ୍ମା ଏବଂ ଅନ୍ତର ର ଶୁଦ୍ଧି, ମନ ବିବେକ ଚେତନା କୁ ଜାଗ୍ରତ କରି ପ୍ରଭୁ ପ୍ରାଣନାଥ ଙ୍କ ନିକଟରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରି ମହାଶିବରାତ୍ରି ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ୍।

ଓମ୍ ନମୋ ଭଗବତେ ରୁଦ୍ରାୟ...

©ସତ୍ୟବ୍ରତ ସେନାପତି

ମହାଶିବରାତ୍ରି; କିଛି ଚିନ୍ତା କିଛି ଚେତନା

ସତ୍ୟମ୍ ଶିବମ୍ ସୁନ୍ଦରମ୍.. ଇଶ୍ୱର ହିଁ ସତ୍ୟ, ସତ୍ୟ ହିଁ ଶିବ, ଶିବ ହିଁ ସୁନ୍ଦର