ପୂର୍ବ ଭାରତର ଏକ ଓଡ଼ିଶା, ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଟେପେଷ୍ଟ୍ରି ଏବଂ ଏହାର ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ଏହି ଜଟିଳ କପଡ଼ାରେ ଜୀବନ୍ତ ସୂତ୍ର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ | ଏହି ପାରମ୍ପାରିକ ନୃତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପୁରାଣ, ଗୀତ ଏବଂ ଅନୁଗ୍ରହକୁ ମିଶାଇ ଓଡିଆ ସଂସ୍କୃତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ | ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ, ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ମୁଖ୍ୟତ ଛିଡା ହୋଇଥିଲେ |

"ଗୋଟିପୁଆ" ନୃତ୍ୟ ହେଉଛି ଏକ ନିଆରା ରୂପ ଯାହାକି ଏହାର ମୂଳକୁ ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ଚିହ୍ନିତ କରେ | ମହିଳା ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ପରି ପରିହିତ ଯୁବକ ବାଳକମାନେ ଜଟିଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ଉଭୟ ଆଥଲେଟିକ୍ସ ଏବଂ କଳାତ୍ମକ ସ iness ନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି | ଏହି ନୃତ୍ୟ, ଏହାର ତରଳତା ଏବଂ କାହାଣୀ କହିବା ସହିତ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରେ ଏବଂ ଏହା ଓଡିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟର ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅଟେ |

"ସମ୍ବଲପୁରୀ ନୃତ୍ୟ" ପଶ୍ଚିମ ଓଡିଶାରୁ ଆସିଛି ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବନର ଉତ୍ସବ ଅଟେ | ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନେ ରଙ୍ଗୀନ ପାରମ୍ପାରିକ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରି ଲୋକ ସଂଗୀତର ଗୀତରେ ଘୁରି ବୁଲନ୍ତି, ଯାହା ଏକ ଦୃଶ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯାହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସ୍ପନ୍ଦନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ | ଏହି ନୃତ୍ୟ ଫର୍ମ ସମ୍ବଲପୁରୀ ଲୋକଙ୍କ ଆତ୍ମାକୁ ଆବଦ୍ଧ କରି ଆନନ୍ଦ, ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଏକ ଗଭୀର ସଂଯୋଗକୁ ଦର୍ଶାଏ |

ପୁରାତନ ପାରମ୍ପାରିକ ନୃତ୍ୟର ଏକ ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିବା "ଚଉ ନୃତ୍ୟ" ହେଉଛି ଏକ ସାମରିକ କଳା-ଅନୁପ୍ରାଣିତ ପ୍ରଦର୍ଶନ | ଏହା ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପୁରାଣ ଏବଂ ଲୋକନୃତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଚରିତ୍ରକୁ ଚିତ୍ରିତ ମାସ୍କେଡ୍ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ | ଜଟିଳ ପାଦ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଷ୍ଟାଇଲାଇଜଡ୍ ଗତିବିଧିଗୁଡିକ ଚାଉଙ୍କୁ ଏକ ରିଭାଇଟିଙ୍ଗ୍ ଅନୁଭୂତି କରିଥାଏ ଯାହା କେବଳ ମନୋରଞ୍ଜନକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଓଡିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଐତିହାସିକ ମୂଳରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ |

କାଲାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର "ଘୁମୁରା ନୃତ୍ୟ" ଓଡିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ମୁକୁଟରେ ଆଉ ଏକ ଅଳଙ୍କାର | ପାରମ୍ପାରିକ ପରକ୍ୟୁସନ୍ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରର ଘୁମୁରାର ବ୍ୟବହାର ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏହି ନୃତ୍ୟ ରୂପଟି ପର୍ବ ଏବଂ ଉତ୍ସବ ସମୟରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଏକ ଥିମିକ୍ ଦୃଶ୍ୟ | ପାରମ୍ପାରିକ ପୋଷାକରେ ସୁସଜ୍ଜିତ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନେ ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଭିଜୁଆଲ୍ ଏବଂ ଶ୍ରୋତା ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ଯାହାକି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଏବଂ ଉତ୍ସବର ଆତ୍ମାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ |

ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ପୁରୀ ମଧ୍ୟ "ରଣପା ନୃତ୍ୟ" ପାଇଁ ଗର୍ବ କରନ୍ତି | ମାର୍ଶଲ ଆର୍ଟ ସହିତ ଜଡିତ ଏହି ଲୋକନୃତ୍ୟ, ଖଣ୍ଡା ଏବଂ ଢାଲ ସହିତ ଦକ୍ଷ ଗତିବିଧିକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ | ଏହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଐତିହାସିକ ବୀରତ୍ୱ ଏବଂ ସାମରିକ ପରମ୍ପରାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ, ଯାହା ଏହାକୁ ଏକ ଗତିଶୀଳ ଏବଂ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ଯାହା ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ |

"ବାଗ ନାଚ" ବା ଟାଇଗର ଡ୍ୟାନ୍ସ ହେଉଛି ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଏକ ସ୍ୱଦେଶୀ ରୂପ। ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନେ ଟାଇଗର ପୋଷାକ ଦାନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଥିମିକ୍ ଡ଼୍ରମିଂ ସହିତ ମହାନ ପଶୁଙ୍କ ଗତିବିଧିକୁ ଅନୁକରଣ କରନ୍ତି | ଏହି ଅନନ୍ୟ ନୃତ୍ୟ କେବଳ ଏକ ଭିଜୁଆଲ୍ ଦର୍ଶକ ନୁହେଁ ବରଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ରଖିଥାଏ, ଯାହା ଓଡିଶାର ପାରମ୍ପାରିକ ସହଭାଗୀ ମଧ୍ୟରେ ମଣିଷ ଏବଂ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ସମନ୍ୱିତ ସହଭାଗିତାକୁ ପ୍ରତୀକ କରିଥାଏ |

କାଲାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବା "ଚଇତୀ ଘୋଡା" ନୃତ୍ୟ ହେଉଛି ଏକ ପାରମ୍ପାରିକ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ ନୃତ୍ୟ ଯାହାକି ବୀରତ୍ୱ ର କାହାଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାଏ | ଅଶ୍ୱାରୋହୀ ପରି ପରିହିତ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନେ ଜଟିଳ ପାଦ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଆକ୍ରୋବାଟିକ୍ ଗତିବିଧିକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ଯାହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକନୃତ୍ୟରୁ ବୀରତ୍ୱ ଏବଂ ସାହସିକତାର କାହାଣୀ ଆଣିଥାଏ | ଏହି ନୃତ୍ୟ କେବଳ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ନୁହେଁ ବରଂ ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ କପଡ଼ାରେ ଲାଗିଥିବା ଐତିହାସିକ କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥାଏ |

ଓଡିଶାର ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ସଂଗୀତରେ ରହସ୍ୟର ଏକ ସ୍ପର୍ଶ ଯୋଡିବା ହେଉଛି ମହାରୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦର୍ଶିତ “ଚଙ୍ଗୁ ନୃତ୍ୟ” | ମନ୍ଦିର ଦେବତାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଏହି ନୃତ୍ୟରେ 'ଚାଙ୍ଗସ୍' ନାମକ ପାରମ୍ପାରିକ ସିଲିଣ୍ଡ୍ରିକ୍ ଡ୍ରମ୍ ବ୍ୟବହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କର ଲୀଳାମୟ ଏବଂ ଅନୁଗ୍ରହପୂର୍ଣ୍ଣ ଗତିବିଧି ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ଯାହା ଏହାକୁ ଏକ ପବିତ୍ର ଏବଂ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁଭୂତି କରିଥାଏ |

ଓଡିଶାର ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗରେ “ଦଣ୍ଡା ନାଟ” ନୃତ୍ୟ ଧର୍ମ ଏକ ପାରମ୍ପାରିକ ସାମରିକ ନୃତ୍ୟ ଭାବରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି | ଡ଼୍ରମ୍, ସିମ୍ବଲ୍ ଏବଂ ବଂଶୀ ବାଜିବା ସହିତ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନେ ବାଡ଼ି ସହିତ ଦକ୍ଷ ଗତିବିଧିକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ଶାରୀରିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଏବଂ କଳାତ୍ମକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି | ଐତିହାସିକ କାହାଣୀରେ ମୂଳଦୁଆ ହୋଇଥିବା ଦାଣ୍ଡା ନାଟା, ବୀରତ୍ୱ ଏବଂ ବୀରତ୍ୱର ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ପୁନ ପ୍ରତିରୂପିତ |

ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ, "ରୁକ୍ମିଣୀ ହରଣ" ନୃତ୍ୟ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସହଯୋଗୀ ରୁକ୍ମିନିଙ୍କ କାଳଜୟୀ କାହାଣୀକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରେ | ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀମାନେ, ବିସ୍ତୃତ ପୋଷାକରେ ସୁସଜ୍ଜିତ, ଏହି ପୁରାଣ ପ୍ରେମ କାହାଣୀରୁ ସଠିକତା ଏବଂ ଭକ୍ତି ସହିତ ଏପିସୋଡ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି | ଧାର୍ମିକ କାହାଣୀରେ ଗଭୀର ଭାବରେ ଏହି ନୃତ୍ୟ ରୂପ, ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ସେତୁ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ଯାହା ପ୍ରାଚୀନ କାହାଣୀ ସହିତ ଓଡିଆ ବିଶ୍ୱାସକୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରେ |

ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଏହାର ଲୋକ ସଂଗୀତରେ “ଡାଲଖାଇ ନୃତ୍ୟ” ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ। କୃଷି ଚକ୍ରକୁ ପାଳନ କରିବା, ଏହି ନୃତ୍ୟରେ ଯୁବତୀମାନେ ଲୀଳାମୟ ବିଟରେ ଅନୁଗ୍ରହରେ ଗତି କରନ୍ତି | ଭାବପ୍ରବଣ ଗତିବିଧି ଏବଂ ପାରମ୍ପାରିକ ଗୀତଗୁଡିକ କୃଷି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ରୀତିନୀତି ଏବଂ ଦ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ, ଏକ ଭିଜୁଆଲ୍ କାହାଣୀ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯାହା ଓଡିଶାର କୃଷି ପ୍ରାଣ ସହିତ ପୁନ ପ୍ରତିରୂପିତ |

ମୁଖ୍ୟତ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳର ମହିଳାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିବେଷିତ "ଯୋଡି ଶଙ୍ଖ" ନୃତ୍ୟରେ ଜଟିଳ ପାଦ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଶଙ୍ଖ ଶେଲ୍ ବ୍ୟବହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ଏହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟକୁ ପାଳନ କରିଥାଏ ଏବଂ ପର୍ବ ଏବଂ ସମାବେଶରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ଏକ ରୂପ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ |

ଓଡିଶାର ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ସାଂସ୍କୃତିକ ବିବିଧତା ଏବଂ ଐତିହାସିକ ସମୃଦ୍ଧତାର ପ୍ରମାଣ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ନୃତ୍ୟ ଧର୍ମ ହେଉଛି ପରମ୍ପରାର ଜୀବନ୍ତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି, ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଲିଙ୍କ୍ | ଏହି ନୃତ୍ୟଗୁଡିକ, ସେମାନଙ୍କର ଅନନ୍ୟ ଶୈଳୀ ଏବଂ କାହାଣୀ ସହିତ, ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରୁଥିବା ରଙ୍ଗୀନ ମୋଜାଇକ୍ରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ |

ବାସ୍ତବରେ, ଓଡିଶାର ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟର ଜୀବନ୍ତ ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ | ପ୍ରତ୍ୟେକ ନୃତ୍ୟ ଧର୍ମ, ଏହାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶୈଳୀ ଏବଂ ବର୍ଣ୍ଣନା ସହିତ, ଓଡ଼ିଶାର ପରିଭାଷା କରୁଥିବା ପରମ୍ପରାର ସମୃଦ୍ଧ ଟେପେଷ୍ଟ୍ରିରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ | ଏହି ନୃତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ନୁହେଁ ବରଂ ଭବିଷ୍ୟତର ପୀଢ଼ି ପାଇଁ ଦେଶର କାହାଣୀ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଆତ୍ମାକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରି ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ |

ଓଡିଶାର ଲୋକନୃତ୍ୟ:-

...