ମାଲ୍ଲାପୂରମ୍ ଜିଲ୍ଲା କଲେକ୍ଟର ଶ୍ରୀମତୀ ରାଣୀ ସୋୟାମୋଇ ଏଇ କିଛି ଦିନ ତଳେ ଗୋଟିଏ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହ ବାର୍ତାଳାପ କରୁଥିଲେ । ତେବେ ସେଠାକାର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସବୁଠୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା ମ୍ୟାଡାମ କଲେକ୍ଟରଙ୍କ ପରିଧାନ । କେବଳ ହାତରେ ରିଷ୍ଟ ୱାଚ ଛଡା ସେ କୌଣସି ଗହଣା ପିନ୍ଧିନଥିଲେ । ଏପରିକି କୌଣସି ଦାମିକା ପ୍ରସାଧନ ସାମଗ୍ରୀ କଥା ଛାଡ଼ନ୍ତୁ, ମୁହଁରେ ପାଉଡର ଟିକିଏ ବି ମାରିନଥିଲେ ।

ତାଙ୍କର କଥାବାର୍ତ୍ତା ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଥିଲା ; ବହୁତ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ, କିନ୍ତୁ ଖୁବ୍ ଆତ୍ମ - ପ୍ରତ୍ୟୟ ଭରା । ପିଲାମାନେ ମ୍ୟାଡାମ କଲେକ୍ଟରଙ୍କୁ କିଛି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲେ ।

-- ଆପଣଙ୍କ ନାଁ ମ୍ୟାମ୍ !

" ମୋ ନାଁ ରାଣୀ, ସୋୟାମୋଇ ମୋ ପରିବାରର ନାଆଁ , ମୁଁ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟର ବାସିନ୍ଦା।"। ଆଉ କିଛି ପଚାରିବ।!

ଜଣେ ତନୁ-ପାତଳୀ ଝିଅଟିଏ ଛିଡାହୋଇଗଲା, ପଚାରିଲା

" ମ୍ୟାମ, ଆପଣ ମୁହଁରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପ୍ରସାଧନ ସାମଗ୍ରୀ ବ୍ୟବହାର କରୁନାହାନ୍ତି କାହିଁକି "?

ହଠାତ୍ କଲେକ୍ଟର ସାହିବାଙ୍କ ମୁଁହ ଶୁଖିଲା ହୋଇଗଲା ।

ତାଙ୍କ କପାଳରେ ଝାଳ ବିନ୍ଦୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଗଲା । ତାଙ୍କ ମୁହଁର ହସ ଫିକା ପଡ଼ିଗଲା । ସାରା ଶ୍ରୋତା ମଣ୍ଡଳୀ ଏକଦମ୍ ଚୁପ୍ ହୋଇଗଲେ । ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ଥିବା ପାଣି ବୋତଲର ଠିପି ଖୋଲି ମ୍ୟାଡାମ ଟିକେ ପାଣି ପିଇଲେ । ଝିଅଟିକୁ ବସିବାକୁ କହି ଧୀରେ ଧୀରେ କହିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।

" ଝିଅଟି ଏମିତି ପ୍ରଶ୍ନଟିଏ ପଚାରିଦେଲେ ଯାହା ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦେଇ ହେବନାହିଁ । ଏହାର ଉତ୍ତରରେ ମୋର ଜୀବନର ସତ୍ୟତା କହିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ମୋ ଗପ ଶୁଣିବା ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କ ମୂଲ୍ୟବାନ ୧୦ ମିନିଟ ନଷ୍ଟ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।"

" ମୁଁ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡର ଗୋଟିଏ ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ ଅଭ୍ର (mica) ଖଣି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କୋଡାର୍ମା ଜିଲ୍ଲାର ଅତି ଗରିବ ଛୋଟ କୁଡିଆ ଘରେ ମୋର ଜନ୍ମ ।"

ଏତିକି କହି ଟିକିଏ ରହିଗଲେ କଲେକ୍ଟର ମହୋଦୟା।

ଶୋତ୍ରୁ ମଣ୍ଡଳୀଙ୍କୁ ଟିକିଏ ଚାହିଁଲେ।

"ମୋ ବାପା, ମାଆ ଉଭୟେ ଖଣିରେ ଶ୍ରମିକ କାମ କରନ୍ତି । ମୋ ଉପରେ ଦୁଇ ଭାଇ ଓ ତଳେ ଗୋଟିଏ ଭଉଣୀ । ଆମ କୁଡିଆ ଘରଟି ବହୁତ ଛୋଟ ଏବଂ ବର୍ଷାହେଲେ ଆମେ ସବୁ ଘର ଭିତରେ ବି ଓଦା ହୋଇଯାଉ । ମୋର ବାପା ମାଆ ଉଭୟ କାମ କରିବି ଖୁବ୍ କମ ମଜୁରୀ ପାଉଥିଲେ । କିନ୍ତୁ କିଛି ଉପାୟ ନଥିଲା, ଅନ୍ୟ କୌଣସି କାମ ପାଉ ନଥିଲେ । ଖୁବ୍ କଷ୍ଟ ଏବଂ ପ୍ରଦୂଷିତ କାମ ଥିଲା । ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ଚାରିବର୍ଷର ହୋଇଥିଲି ମୋ ବାପା, ମାଆ ଓ ଭାଇ ସବୁ ବିଭିନ୍ନ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ। ଅଭ୍ର ଖଣିର ବିଷାକ୍ତ ଗୁଣ୍ଡ ଯାହା ନିଶ୍ୱାସରେ ଦେହ ଭିତରକୁ ଯାଏ ତାହାହିଁ ତାଙ୍କ ରୋଗର କାରଣ ଏକଥା ସେମାନେ ଜାଣିପାରୁନଥିଲେ । ମୋତେ ଯେତେବେଳେ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ମୋର ଭାଇମାନେ ବେମାର ପଡ଼ି ମରିଗଲେ । "

ଦୀର୍ଘଶ୍ୱାସ ପକାଇ ଆଖି କୋଣରୁ ଜକେଇ ଆସୁଥିବା ଲୁହ ପୋଛି ସଫା କଲେ ବିଗଲିତ ହୃଦୟା ମ୍ୟାଡାମ କଲେକ୍ଟର ।

"ଅଧିକାଂଶ ଦିନ ଆମର ଖାଦ୍ୟ ହେଲା ପଟେ ଦୁଇପଟ ରୁଟି ଆଉ ପାଣି । ମୋର ଭାଇ ଦୁଇଜଣ ବେମାର ପଡ଼ି ଉପାସ ଭୋକରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇ ମରିଗଲେ । ମୋ ଗାଁର କେହି ଡାକ୍ତରଖାନା କି ସ୍କୁଲ୍ ଦେଖି ନଥିଲେ । ଆପଣମାନେ ଏବେ ଗୋଟିଏ ଗାଁ କଳ୍ପନା କରିପାରିବେ ଯେଉଁଠି ବିଦ୍ୟୁତ୍, ପାଇଖାନା, ସ୍କୁଲ୍ କି ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟସେବା ନଥିବ !!

ଦିନେ ମୁଁ ଖୁବ୍ ଭୋକିଲା ଥାଏ , ମୋ ବାପା ମୋର ଚର୍ମାବୃତ ହାଡ ମାଳର ଶରୀରକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଟାଣି ଟାଣି ଚାରିପାଖ ଟିଣ ଘେରା ଗୋଟିଏ ଖଣି ପାଖକୁ ନେଇଗଲେ । ସେହି ଖଣିର କାମ ସରିଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଅଭ୍ର ଖଣିରୁ ଚୋରା ଭାବରେ ଅଭ୍ର ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ । ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଗୁମ୍ଫା ଭିତରକୁ ଘୁଷୁରି ଘୁଷୁରି ପଶି ତା ଭିତରୁ ଅଭ୍ର ଗୋଟାଇବା ମୋର କାମ ଥିଲା । ଏହିଁ କାମ କେବଳ ଦଶ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଛୋଟ ପିଲା କରିପାରିବେ ।

ମୋ ଜୀବନରେ ସେଦିନ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ପେଟପୂରା ରୁଟି ଖାଇଲି ଓ ପାଣି ପିଇଲି। କିନ୍ତୁ ମୋର କିଛି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବାନ୍ତି ହୋଇଗଲା । ସେହିପର ଠାରୁ ପ୍ରତିଦିନ ଆଠ ଘଣ୍ଟା କାମ କଲେ ପେଟପୂରା ରୁଟି ମିଲିପାରିଲା । ଖୁବ୍ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ । ଅଭ୍ର ଖଣିର ଗୁମ୍ଫା ଧସି ଯାଇ ବହୁତ୍ ପିଲା ମରିଯାଆନ୍ତି । ବିଷାକ୍ତ ମାଇକା ଗୁଣ୍ଡ ନିଶ୍ଵାସରେ ଯାଇ ଶରୀରକୁ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ କରିଦିଏ । ଭୋକ ଆଉ ଅଭ୍ର ଗୁଣ୍ଡ ପ୍ରଭାବରେ ମୁଁ ଖୁବ୍ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଇଥାଏ ।

ବର୍ଷକ ପରେ ମୋ ସାନ ଭଉଣୀ ମଧ୍ୟ ମୋ ସହ ଆସିକି କାମ କଲା। ବାପା ମାଆଙ୍କ ସହ ଆମେ ଦୁଇ ଭଉଣୀ ମିଶି କାମ କରିବାରୁ ଅନ୍ତତଃ ଆମେ ପେଟପୂରା ଖାଇବାକୁ ପାଇଲୁ ।

କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାର ଖେଳ ଖେଳିଲା । ମୋତେ ଦିନେ ଖୁବ୍ ବେଶି ଜ୍ଵର ହେବାରୁ ମୁଁ ଆମ କୁଡ଼ିଆରେ ଏକାକୀ ଶୋଇଥିଲି । ହଠାତ୍ ଅତି ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ହେଲା । କାମ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଉପରେ ଖଣି ଭୁଷୁଡି ପଡିଲା । ଏକାଥରକେ ଅନେକ ଶ୍ରମିକ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କଲେ । ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ମୋ ବାପା ,ମାଆ ଓ ସାନ ଭଉଣୀ ବି ଥିଲେ ।"

କଲେକ୍ଟରଙ୍କ ଦୁଇ ଆଖିରୁ ଅମାନିଆ ଲୁହଧାର ବୋହିଚାଲିଲା । ଶ୍ରୋତାମାନେ ନିଃଶ୍ୱାସ ନେବା ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ । ଅନେକଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ମଧ୍ୟ ଲୋତକରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

"ମୋତେ ସେତେବେଳେ ଛଅ ବର୍ଷ ମାତ୍ର । ମୁଁ ଅନାଥ ହୋଇଯିବା ପରେ ମୋତେ ସରକାରୀ ଅନାଥାଶ୍ରମରେ ଦାଖଲ କରି ଦିଆଗଲା । ମୋର ସେଇଠି ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ପାଠପଢା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ବୋଧହୁଏ ଆମ ଗାଁରେ ମୁଁ ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷର ଲେଖା ଶିଖିଥିଲି । ଆଉ ପରେ ସଂଘର୍ଷର ଏକ ଲମ୍ବା ତଥା କଠିନ ରାସ୍ତା ଅତିକ୍ରମ କରି ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ କଲେକ୍ଟର ହୋଇଛି ।

ଆପଣ ହୁଏତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଉଥିବେ, ମୋ ଜୀବନ ସହିତ ମୋର ମେକ୍ ଆପ ନହେବାର ସମ୍ବନ୍ଧ କ'ଣ ଅଛି !!"

ଥରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଚାହିଁଦେଇ ସେ ପୁଣି ଥରେ କହି ଚାଲିଲେ ।

ମୁଁ ପରେ ଜାଣିଲି ଯେ ସେହି ଅନ୍ଧାର ଗୁମ୍ଫା ଭିତରେ ଭୋକିଲା ପେଟରେ ଗୁରୁଣ୍ଡି ଗୁରୁଣ୍ଡି ଯେଉଁ ଅଭ୍ର ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲି ତାହା ସବୁ ଏହି ମେକ-ଆପ ଉପକରଣ ତିଆରିରେ ଲାଗିଛି । ମାଇକା ବା ଅଭ୍ର ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଥିବା ଏକ ଖଣିଜ ଉତ୍ପାଦ । ସବୁ ନାମୀ-ଦାମୀ ବୃହତ୍ ସୋନ୍ଧର୍ଯ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଉପାଦାନ ହେଉଛି, ବହୁରଙ୍ଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଭ୍ରା ଯାହା ଆପଣମାନଙ୍କ ତ୍ଵଚାକୂ ଚକ୍ ଚକ୍ କରିଥାଏ । ଯାହା ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡର ହଜାର ହଜାର ନିଷ୍ପାପ ଛୁଆଙ୍କ ଜୀବନକୁ ବିପନ୍ନ କରି ସଂଗୃହିତ ହୋଇଥାଏ ।

ସେମାନଙ୍କ ଛିନଭିନ୍ ଜୀବନ, ଧୁଆଁଳିଆ ସ୍ୱପ୍ନ ଏବଂ ପଥର ଛେଚା ରକ୍ତ ମାଂସରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ, ଏହି ପ୍ରସାଧନ ସାମଗ୍ରୀ ! କେବଳ ଆପଣମାନଙ୍କ ଗାଲର ତ୍ଵଚାକୁ ଗୋଲାପି ଓ ମୁଲାୟମ କରିବା ପାଇଁ !!

ଏବେବି ଖଣିମାନଙ୍କରୁ କୋଟି କୋଟି ଡ଼ଲାର ମୂଲ୍ୟର ଅଭ୍ର ସେହି ପିଲାମାନଙ୍କ ସୁକୁମାରୀ କୋମଳ ହାତ ଦ୍ଵାରା ସଂଗ୍ରହ ହେଉଛି ।

ଏବେ ଆପଣ କୁହନ୍ତୁ, "ମୁଁ କେମିତି ସେହି ପ୍ରସାଧନ ସାମଗ୍ରୀକୁ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବି ! ମୋର ଭାଇମାନଙ୍କର ଭୋକିଲା ମୁହଁର ଜୀବନ୍ତ ସ୍ମୃତି ପାଖରେ ମୁଁ ପେଟପୂରା କେମିତି ଖାଇ ପାରିବି ! ମୋର ମାଆର ଛିଡା ଶାଢ଼ୀର ବିବର୍ଣ୍ଣ ରଙ୍ଗ ମନେ ପଡ଼ିଲେ ମୁଁ କେମିତି ଦାମିକା ସିଲ୍କର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ପାରିବି !! "

ସାରା ଶୋତ୍ରୁ ମଣ୍ଡଳୀ ଉଠି ଠିଆହୋଇ ପଡ଼ି କଲେକ୍ଟର ଶ୍ରୀମତୀ ରାଣୀ ସୋୟାମୋଇଙ୍କୁ ନିଜର ମୁଣ୍ଡ ଉପରକୁ କରି ସ୍ମିତ ହସ ହସ ମୁହଁରେ ଚାଲିଯିବାର ନିରବ ଭାବରେ ଦେଖିଲେ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ମୁଖ - ମଣ୍ଡଳୀର ପ୍ରସାଧନଟି ଚକ୍ଷୁ ନିଶୃତ ଉଷ୍ମ ଲୁହର ଧାରାରେ ଭିଜି ଯାଇଥିଲା ।

.......ସେମାନଙ୍କୁ ଦୋଷ ଦିଅନ୍ତୁ ନାହିଁ ଯେଉଁମାନେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସ୍ନୋ, ପାଉଡର, ଲିପଷ୍ଟିକରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଥିବା ଦେଖି ସହିପାରନ୍ତି ନାହିଁ...

(ଉଚ୍ଚମାନର ମାଇକା ଏବେବି ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡରେ ଉତ୍ତୋଳିତ ହୁଏ । ହଜାର ହଜାର ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ଏହାର ସଂଗ୍ରହରେ ନିୟୋଜିତ । ଯେଉଁମାନେ ସ୍କୁଲ୍ କେବେ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ )

( ଯଦିଓ ମାଲାଲାୟମ ଲେଖକ ହକିମ ମୋୟେଙ୍କ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ ସଙ୍କଳନରେ "ରାଣୀ ସୋୟାମୋଇ" ଏକ ସତ୍ୟ ଘଟଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ କିନ୍ତୁ ଏହା ଏକ କାଳ୍ପନିକ ଚରିତ୍ର । )

କଲେକ୍ଟର ରାଣୀ ସୋୟାମୋଇ

ଅନୁସୃଜନ