ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପାଦନା:

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି କଟକ ଜିଲ୍ଲାସ୍ଥିତ ନାଗବଳି ଗାଆଁରେ ୧୯୧୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୨୦ତାରିଖରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ କାହ୍ନୁଚରଣ ମହାନ୍ତି ତାଙ୍କର ବଡ଼ ଭାଇ ଓ ଅନ୍ୟତମ ସାହିତ୍ୟିକ ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ତାଙ୍କ ପୁତୁରା ଥିଲେ । ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପୂର୍ବତନ କୁଳପତି ଓ ଶିକ୍ଷାବିଦ୍ ଓଁକାରନାଥ ମହାନ୍ତି ତାଙ୍କର ପୁଅ । ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ସରିବା ପରେ ସେ ପାଟଣା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ୧୯୩୬ରେ ଏମ.ଏ. ଡିଗ୍ରି ହାସଲ କରିଥିଲେ ।

ରଚନାବଳୀ ସମ୍ପାଦନା:

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ପରେ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ଲେଖାଲେଖି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ କାଳର ସାଧାରଣ ଲୋକ, ଆଦିବାସୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜନଜାତିର ଗାଉଁଲି ସରଳ, ନିରଳସ ଜୀବନଧାରଣ ଆଦିକୁ ନେଇ ତାଙ୍କ ରଚନା ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ଲେଖାରେ ଓଡ଼ିଆ ଚଳଣି, ସମତଳ ଓ ପାହାଡ଼ି ଜୀବନର କାହାଣୀ, ସାଧାରଣ ମଣିଷର କଥାଭାଷା ଆଦିର ବ୍ୟବହାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।ପରଜା’ ଓ’ ଅମୃତର ସନ୍ତାନ’ ସୃଜନଶୀଳ ସାହିତ୍ୟର ମୁକ୍ତା ସଦୃଶ । ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭାରରେ ଆଦିବାସୀ ଜନଜୀବନର ଚିତ୍ର ନିଖୁଣ ଭାବେ ପ୍ରତିଫଳିତ । କେବଳ ଆଦିବାସୀ ନୁହନ୍ତି ସମାଜର ତଳ ସ୍ତରର ସମସ୍ୟାକୁ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ଗୋପୀନାଥ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି ।

୧୯୬୯ରେ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବାରୁ ଅବସର ପରେ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ଵ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୟୁଜିସି ଡିଷ୍ଟିଙ୍ଗୁଇସ ପରିଦର୍ଶନକାରୀ ପ୍ରଧ୍ୟାପକ ଓ ଦୁଇ ବର୍ଷ ରାଇଟର ଇନ ରେସିଡେନ୍ସ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ତାପରେ ୧୯୮୬ରେ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଆମେରିକାର ସାନ ଜୋସ ଷ୍ଟେଟ ୟୁନିଭର୍ସିଟିରେ ସମାଜବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରାଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଶେଷ ଜୀବନ ସେହିଠାରେ କଟିଥିଲା । ୨୦ ଅଗଷ୍ଟ୧୯୯୧ରେ ସେ ଇହ ଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ ।

ସେ ୨୪ଟି ଉପନ୍ୟାସ, ୧୧ଟି କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ୩ଟି ନାଟକ, ୨ଟି ଆତ୍ମଜୀବନୀ, ୨ଟି ନିବନ୍ଧ, କନ୍ଧ, ଗଡ଼ବା, ସଉରାଙ୍କ ଭାଷା ଉପରେ ୫ଟି ବହି ଲେଖିଥିଲେ । ଲିଓ ଟଲଷ୍ଟୟଙ୍କ "ଉଆର ଆଣ୍ଡ ପିସ"କୁ ଓଡ଼ିଆରେ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଶାନ୍ତି, ୩ଟି ଖଣ୍ଡ, ଓ ତାଙ୍କର ଆଉ ଏକ ଅନୁବାଦ କୃତି ଥିଲା ଟାଗୋରଙ୍କ "ଯୋଗାଯୋଗ" (୧୯୬୫) । ୫ଟି ଗଳ୍ପକୁ ନେଇ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ରଚିତ "ଛାଇଆଲୁଅ" ଗଳ୍ପ-ସଂକଳନ ପରେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ବର୍ଷେ ପରେ ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ୫ଟି ଅଧିକ ଗଳ୍ପକୁ ମିଶାଇ "ଛାଇଆଲୁଅ"ର ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ମାନଜନକ ଜ୍ଞାନପୀଠ ଓ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା । ୧୯୫୫ରେ ‘’ଅମୃତ ସନ୍ତାନ’’ ପାଇଁ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର (ଓଡ଼ିଶାରୁ ପ୍ରଥମ), ୧୯୭୦ରେ ସୋଭିଏତ ଲ୍ୟାଣ୍ଡ ନେହେରୁ ପୁରସ୍କାର, ୧୯୭୩ ରେ ‘’ମାଟି ମଟାଳ’’ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନପୀଠ (ଓଡ଼ିଶାରୁ ପ୍ରଥମ), ୧୯୭୯ରେ ସର୍ଜନାତ୍ମକ ଲେଖା ପାଇଁ ୟୁଜିସି ତରଫରୁ ଫେଲୋସିପ, ୧୯୭୬ରେ ସମ୍ବଲପୁର ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଡି ଲିଟ, ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ପଦ୍ମ ବିଭୁଷଣ, ୧୯୯୩ରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ତାଙ୍କ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାରରେ ସେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଥିଲେ ।

“ଜୀବନରେ ସୁଆଦ ଅଛି, ମରଣ ନାହିଁ, ଦୁଃଖ ନାହିଁ ।“ – (ଅମୃତର ସନ୍ତାନ)

ଉପନ୍ୟାସ ସମ୍ପାଦନା:

ମନ ଗହୀର ଚାଷ (୧୯୪୦ରେ ପ୍ରକାଶିତ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଉପନ୍ୟାସ)

ଦାଦିବୁଢ଼ା (୧୯୪୪)

ପରଜା (୧୯୪୫)

ଅମୃତର ସନ୍ତାନ (୧୯୪୭) (କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମି-୧୯୫୫)

ହରିଜନ (୧୯୪୮)

ଶରତବାବୁଙ୍କ ଗଳି (୧୯୫୦)

ରାହୁର ଛାୟା (୧୯୫୨)

ଦୁଇପତ୍ର (୧୯୫୪)

ସପନମାଟି (୧୯୫୪)

ଦାନାପାଣି (୧୯୫୫)

ଶିବଭାଇ (୧୯୫୫)

ଅପହଞ୍ଚ (୧୯୬୧)

ଲୟ ବିଲୟ (୧୯୬୧)

ତନ୍ତ୍ରିକାର (୧୯୬୩)

ମାଟିମଟାଳ (୧୯୬୪)

ପାହାନ୍ତା (୧୯୭୦)

ଆକାଶ ସୁନ୍ଦରୀ (୧୯୭୨)

ଅନଳନଳ (୧୯୭୩)

ମନର ନିଆଁ (୧୯୭୯)

ଦିଗଦିହୁଡ଼ି (୧୯୭୯)

ବୁନ୍ଦାଏ ପାଣି (୧୯୮୮)

କିଛି କହିବାକୁ ଚାହେଁ (୧୯୮୯)

ଜାନକାମା(୧୯୮୯)

ମେରିଆ (୧୯୮୯)

'ଭଲପାଇବାର ଶେଷ କଥା ' ନାମରେ ଏକ ଦୁଷ୍ପ୍ରାପ୍ୟ ଉପନ୍ୟାସ ରହିଅଛି । ୧୯୩୯ରେ ତାହା ନବଭରତାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା।

ଗପ ସମ୍ପାଦନା:

ଘାସର ଫୁଲ (୧୯୫୧)

ପୋଡ଼ାକପାଳ (୧୯୫୧)

ନବବଧୂ (୧୯୫୨)

ଛାଇଆଲୁଅ (୧୯୫୬)

ରଣଧନ୍ଦୋଳ (୧୯୬୩)

ଗୁପ୍ତଗଙ୍ଗା (୧୯୬୭)

ନାଁ ମନେନାହିଁ (୧୯୬୮)

ଉଡ଼ନ୍ତା ଖଇ (୧୯୭୧)

ଶରଶଯ୍ୟା (୧୯୯୨)

ତିନିକାଳ (୧୯୯୩)

ବାଘେଇ (୧୯୯୫)

ଆତ୍ମଜୀବନୀ ସମ୍ପାଦନା:

ସ୍ରୋତସ୍ୱତୀ (୪ଟି ଭାଗ)

ଜୀବନୀ ସମ୍ପାଦନା

ଦୀପଂଜ୍ୟୋତୀ (୧୯୬୫)

ଉତ୍କଳମଣୀ (୧୯୬୭)

ଧୂଳିମାଟି ସନ୍ଥ (ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୂରୀ) (୧୯୮୫)

ନାଟକ ସମ୍ପାଦନା:

ମୁକ୍ତି ପଥେ (୧୯୩୭)

ଦିନ ଦିପହରେ (୧୯୩୭)

ମହାପୁରୁଷ (୧୯୮୫)

ଇଂରାଜୀରେ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସ ସମ୍ପାଦନା:

ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ୪ଟି ଉପନ୍ୟାସ- ପରଜା, ଦାନାପାଣି, ଲୟ ବିଲୟ, ଦାଦି ବୁଢ଼ା ଇଂରାଜୀରେ ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରଥମ ତିନୋଟି ବିକାମ କେଶରୀ ଦାସ ଓ ଶେଷଟି ଅରୁଣ କୁମାର ମହାନ୍ତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଛି । ଫେବର ଆଣ୍ଡ ଫେବର (ଇଉ. କେ.) ଓ ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ଼ ଇଉନିଭର୍ସିଟି ପ୍ରେସ (ଭାରତ)ଦ୍ୱାରା ୧୯୮୭ରେ ପରଜା' ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ଅନେକ ଗପ ମଧ୍ୟ ଇଂରାଜୀ ଓ ବାକି ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଛି । ତେବେ ନିରୁତା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ବ୍ୟବହାରରେ ବଳିଷ୍ଠ ତାଙ୍କଲେଖାକୁ ଅନୁବାଦ କଲାବେଳେ ଅନୁବାଦକମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଲେଖାର ସେହି ଭାବକୁ ଅଣ-ଓଡ଼ିଆ ପାଠକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇବାକୁ ଅନେକ କଷ୍ଟ ସ୍ୱୀକାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ।

ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ ସମ୍ପାଦନା:

ପଦ୍ମ ଭୂଷଣ, ୧୯୮୧

ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର, ୧୯୭୩ (ମାଟିମଟାଳ ପାଇଁ)

କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର, ୧୯୫୫ (ଅମୃତର ସନ୍ତାନ ପାଇଁ)

ସୋଭିଏତ ଲ୍ୟାଣ୍ଡ ନେହେରୁ ପୁରସ୍କାର, ୧୯୭୦

ଓଡ଼ିଆରେ ସର୍ଜନାତ୍ମକ ଲେଖା ପାଇଁ ଇଉ.ଜି.ସି. ତରଫରୁ ୧୯୭୯ରେ ଫେଲୋସିପ

ସମ୍ବଲପୁର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଡି. ଲିଟ. ଡିଗ୍ରି, ୧୯୭୬ରେ ପାଇଥିଲେ ।

ସମାଜରେ ପ୍ରେରଣା:

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛି | ଗ୍ରାମୀଣ ତଥା ଆଦିବାସୀ ଜୀବନର ସହାନୁଭୂତିଶୀଳ ଏବଂ ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ମହାନ୍ତି ସମାଜରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାକୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ଆଲୋକିତ କରିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମାନବଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଜଟିଳତା ବିଷୟରେ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରି ପାଠକମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥାଏ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ହେଉଛି ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପ୍ରତିଭା ଏବଂ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତି ଅଦମ୍ୟ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାର ପ୍ରମାଣ | ପାଠକ ଏବଂ ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବାରେ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଆଜି ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ରହିଛି | ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଜୀବନକୁ ସାମ୍ନାକୁ ଆଣିବା ଦ୍ୱାରା ସେ କେବଳ ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟର ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ମହତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ରଖିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଗଭୀର ସହାନୁଭୂତି, ସାହିତ୍ୟିକ ଶକ୍ତି ସହିତ ମିଶି ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥିର ହୋଇଛି ବୋଲି ନିଶ୍ଚିତ କରିଛି। ସମୟର ପରୀକ୍ଷଣ, ପିଢି ମଧ୍ୟରେ ପାଠକମାନଙ୍କ ସହିତ ପୁନଃ ପ୍ରତିରକ୍ଷା | ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ଆମକୁ ବୁଝାମଣା, ସହାନୁଭୂତି ଏବଂ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବଢାଇବାରେ କାହାଣୀ କହିବାର ଶକ୍ତି ମନେ ପକାଇଥାଏ | ଯେହେତୁ ଆମେ ତାଙ୍କ ଅବଦାନ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁ, ତାଙ୍କ ଶବ୍ଦର ଚିରସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଥିମଗୁଡିକର ଚିରସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ବିଷୟରେ ଆମକୁ ସ୍ମରଣ କରାଗଲା | ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟର ବାର୍ଷିକୀରେ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ନାମ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଭାବରେ ,ସାହିତ୍ୟିକ ଉତ୍କର୍ଷର ଆଲୋକ ଏବଂ ସ୍ୱରହୀନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱର | ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସାଂସ୍କୃତିକ ତଥା ସାମାଜିକ ଜ୍ଞାନର ଏକ ଭଣ୍ଡାର ଅଟେ, ଯାହା ଓଡିଶା ଏବଂ ଏହାର ଲୋକଙ୍କ ହୃଦୟ ଏବଂ ପ୍ରାଣରେ ଏକ ଝଲକ ଦେଇଥାଏ | ଯେହେତୁ ଆମେ ତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ପାଳନ କରୁଛୁ, ଆମେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ଛାଡିଥିବା ସମୃଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ସ୍ୱୀକାର କରୁଛୁ, ଏକ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଯାହା ପ୍ରେରଣା ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ ଜାରି ରଖିଛି ।

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ନିଃସନ୍ଦେହରେ ଓଡିଶାରେ ସାହିତ୍ୟ ଯୁଗର ଲେଖକ ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ଅବଦାନ ଓଡ଼ିଶା ଏବଂ ଭାରତର ସାହିତ୍ୟିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରି ଓଡ଼ିଆ ଜଗତରେ ଏକ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଚିହ୍ନ ରଖିଛି। ତାଙ୍କର ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ କାହାଣୀ ଏବଂ ମାନବ ସ୍ଥିତି ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଗଭୀର ସହାନୁଭୂତି ମାଧ୍ୟମରେ ମହାନ୍ତି ସାହିତ୍ୟିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିଜର ସ୍ଥାନ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଆଗାମୀ ପିଢି ପାଇଁ ପାଠକମାନଙ୍କ ସହିତ ନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବ ।

!! ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ସାସମଲ

ହନୁମାନ ନଗର ଆସ୍କା ରୋଡ଼

‌ବ୍ରହ୍ମପୁର ଗଞ୍ଜାମ !!|

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ଯୁଗ ସ୍ରଷ୍ଟା (Gopinath Mohanty is an epoch-making master of Odia literature)

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ଯୁଗ ସ୍ରଷ୍ଟା (Gopinath Mohanty is an epoch-making master of Odia literature)