—-----------------------

—-----------------------

କାବ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟ ହେଉଛନ୍ତି ସାମ୍ପତିକ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ୟଶିଳ୍ପର ବାର୍ତ୍ତାବହ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ କବିତା ରାଜ୍ୟରେ ଯେଉଁ ତୁମୂଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂରଚିତ ହୋଇଥିଲା, ଓଡ଼ିଆ କବିତାରେ ରାଉତରାୟ ତାର ଭିତ୍ତି ପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ କଲେ । ତଦୀୟ 'ପାଥେୟ' (୧୯୩୮) ସଙ୍କଳନରୁ ତାଙ୍କର ଆତ୍ମିକ ଉପଲବ୍ଧି ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ତଥା ବିଦଗ୍ଧ ଚିନ୍ତାଧାରା ଛବି ଉଦ୍‌ଭାସିତ । ପ୍ରାରମ୍ଭିକ କାବ୍ୟ ସମୂହରେ ମୂଳତଃ ରୋମାଣ୍ଟିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଙ୍କ ଅନୁକରଣର ପ୍ରୟାସ ମାତ୍ର । ଏହି ସମୟର ରଚନା ସମୂହରେ ଯୁଗୀୟ ସବୁଜ ଚେତନା ଯେତିକି ଶୁଣାଯାଏ ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଙ୍କ ଆଧିଭୌତିକ ଚେତନା ମଧ୍ୟ ସେତିକି ସୁସ୍ପଷ୍ଟ । ତଥାପି ବିପ୍ଳବୀ କବି ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟଙ୍କର ଝଲକ ମଧ୍ୟ ପାଥେୟରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ୧୯୨୮ରୁ ୧୯୩୫ ଯାଏ ରଚିତ ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ସମୂହ ପ୍ରାୟତଃ ଏ ଧରଣର ୧୯୩୨-୩୪ ମଧ୍ୟରେ ରଚିତ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ସୃଷ୍ଟି ପଲ୍ଲିଶ୍ରୀ (୧୯୪୧) ରେ ପଲ୍ଲୀ ଜୀବନର ନିଚ୍ଛକ ଛବି ପରିଦୃଷ୍ଟ । ୧୯୩୫ରେ ଏ କବି ଔ ପନ୍ୟାସିକ ଭାବେ ଦେଖାଦେଇ ମନଛୁଆଁ ଉପନ୍ୟାସ ଚିତ୍ରଗ୍ରୀବ(୧୯୩୫)କୁ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ଵ କବିଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ପୁଣି ଔପନ୍ୟାସିକରୁ କବି ଆଡ଼କୁ ମୁହାଇଲେ ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟ । ୧୯୩୭-୩୮ ମଧ୍ୟରେ ସହକାର, ନବଭାରତ ଆଦି ପତ୍ରିକା ମାନଙ୍କରେ ପ୍ରକାଶିତ ତାଙ୍କର ଲିଖିତ କବିତା ଗୁଡ଼ିକ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କଲା । ଏ କବିତାଗୁଡ଼ିକ "ଅଭିଯାନ"ରେ ସଂକଳିତ । ୧୯୩୮ ସାଲରେ ଗଡ଼ଜାତ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଢେଙ୍କାନାଳ ଠାରେ ବାଜିରାଉତ, ହୃଷି ପ୍ରଧାନ, ଗୁରି, ନଟ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରଜାସୈନିକ ଇଂରେଜ ଫଉଜର ଗୁଳିରେ ଶହୀଦ ହୋଇଗଲେ । ଏ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଏ ଘଟଣା ଗଭୀର ରେଖାପାତ କଲା । ଫଳସ୍ଵରୂପ "ବାଜିରାଉତ" ର ପ୍ରଥମ ଅଂଶ ସୃଜନ ହେଲା ।

୧୯୪୦-୪୨ ମଧ୍ୟରେ ଆରତି ସହକାର ଇତ୍ୟାଦି ପତ୍ରିକାରେ ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟ ଜଣେ ଗାଳ୍ପିକ ଭାବେ ଦେଖାଦେଲେ । ଏ ସମୟରେ "ମଶାଣିର ଫୁଲ", "ମାଟିର ତାଜ" , "ମଲାକଇଁ" , "ଅନ୍ଧାରୁଆ", "ରଜାପୁଅ", କେହି ନୁହେଁ ତଥା "ଆଙ୍ଗୁଠି" ଗଳ୍ପ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା । ଏଥିରେ ମଣିଷ ମନର ଅନ୍ତଃଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵ ଓ ଅବଚେତନ ମନର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମୂହକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ବିଭିନ୍ନ ଚରିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ପରିପ୍ରକାଶ କଲେ ।

୧୯୪୨ ରୁ ୫୨ ର ଦଶକ ମଧ୍ୟରେ କବିଙ୍କ "ପାଣ୍ଡୁଲିପି", "ଅଭିଜ୍ଞାନ", "ଭାନୁମତୀର ଦେଶ। ଜନ୍ମ ଲାଭ କଲା । ଏହାର କବିତା ସମୂହରେ ଚିତ୍ରକଳ୍ପର ପ୍ରୟୋଗ ସୁପରିସ୍ଫୁଟ । ଏ ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ବିଷୟରେ କବି ନିଜେ ପାଣ୍ଡୁଲିପିର ନାନ୍ଦୀ ମୁଖରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ "ଚିତ୍ର କଳ୍ପରେ ସେହି ଶକ୍ତି ବିଦ୍ୟମାନ ଯାହା ବସ୍ତୁର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଲବ୍ଧି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ " ।

ଏହାଛଡ଼ା କବିଙ୍କ ଲେଖନୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା "ବାଜିରାଉତ" , "ସ୍ୱଗତ", "କବିତା ୧୯୬୨" ରେ ମଧ୍ୟ କବି ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ ଚିତ୍ରକଳ୍ପର ପ୍ରୟୋଗ କରି ତାଙ୍କ ରଚନା ସମୂହକୁ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

'କବିତା ୧୯୬୨' ୧୯୬୦-୬୨ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶିତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପୁସ୍ତକ ଭାବେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଥିଲା ଏବଂ ୧୯୬୨ ସାଲରେ କବିଙ୍କ ସାହିତ୍ୟ କୃତି ପାଇଁ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ତାଙ୍କୁ "ପଦ୍ମଶ୍ରୀ" ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।

ଏହି ଗୁରୁ ଗମ୍ଭୀର କବି ହାସ୍ୟ ରସାତ୍ମକ "ହସନ୍ତ" କୁ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଲଘୁ ରସ ସୃଷ୍ଟିରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ତା ଛଡ଼ା ୧୯୩୧-୩୩ ସାତଗୋଟି କବିତାର ସମାହାର ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନର ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।

କବି ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟଙ୍କ କାବ୍ୟ-ପ୍ରତିଭାର ଉତ୍କର୍ଷ ବିିଶ୍ଳେଷଣ ପୂବକ ସମାଲୋଚନ ଡ.ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଶତପଥୀ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି- "ପ୍ରଥମ ପୃଥିବୀ ମହାଯୁଦ୍ଧର ଅବକ୍ଷୟ ଯେପରି ଇଲିଅଟଙ୍କ କାବ୍ୟିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ଘୋର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ମହାଯୁଦ୍ଧର କ୍ଷୟକ୍ଷତି କବି ରାଉତରାୟଙ୍କ କାବ୍ୟିକ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ସେହିପରି ଅଧିକ ଶାଣିତ ଓ ବିଦ୍ରୋହୀ କରିଥିଲା । ଫଳରେ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ପ୍ରଚଳିତ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଉପମା, ରୂପକ ଓ ପ୍ରତୀକ ପ୍ରଥମେ ରାଉତରାୟଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ଏକ ନୂତନ ବୌଦ୍ଧିକ ରୂପାନ୍ତର ଲାଭ କଲା ।"

ଏହି ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ପ୍ରତିଭା ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର କବି, ସାହିତ୍ୟିକ, ଗାଳ୍ପିକ, ଔପନ୍ୟାସିକ ସର୍ବୋପରି ଦାର୍ଶନିକ ଭାବେ ଚିର ଅମ୍ଳାନ ହୋଇ ରହିବେ ।

ତାଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ଜଣାଯାଏ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ସମସାମୟିକ ସବୁଜ ଚେତନା ଓ ରବୀନ୍ଦ୍ର ଚେତନା ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ହୋଇ କବିତା ସୃଜନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ହେଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଜଣେ ବିପ୍ଳବୀ କବି ଭାବେ ସୁଧି ପାଠକଙ୍କୁ ବିମୁଗ୍ଧ କରି ସାମ୍ୟବାଦର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜିଜ୍ଞାସା ତାଙ୍କୁ ସବୁବେଳେ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ କରିଛି। ଏଥିରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନ ରାଜି ତାଙ୍କୁ ଅସ୍ଥିର କରିଛି ଓ ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ନିଜ ପାଇଁ ଆସନ ଦାବୀ କରି ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ତ୍ତ ଭାବେ ଅଧିଷ୍ଠିତ । ଏହା କାହାରି ଅନୁକରଣ ନୁହେଁ କିମ୍ଵା ସମାଜର ବୈଷମ୍ୟରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ନାହିଁ । ବରଂ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ସମସ୍ତର ସାଧକଙ୍କୁ ସାଧନାର ମାର୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କଲା ପରି ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦିଗ୍ ଦର୍ଶନ ଦେଇଛି । ବିଭିନ୍ନ ରହସ୍ୟ ତାଙ୍କ ଅନୁଭବରେ ଯେଉଁ ଭଳି ଭାବରେ ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଛି ତାର ପରିପ୍ରକାଶ ସେ ସେହିଭଳି ଭାବରେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟିତ ସତ । କିନ୍ତୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାତୀତ ଅନୁଭବ ଯେ କେବଳ ଅନୁଭବୀ ର ସ୍ଵ ଅନ୍ତରସ୍ଥ ଏ କଥା ଅସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇ ନ ପାରେ । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଡ.ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡାଙ୍କର ସୁଚିନ୍ତିତ ବକ୍ତବ୍ୟ- "କବି ରାଉତରାୟ ପ୍ରଥମେ ଜୀବନରେ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଓ ସବୁଜର ଅନୁକରଣର ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଥିଲେ । ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ କଂ ଅନୁକରଣ କରି କାବ୍ୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭରେ ଶ୍ରୀ ରାଉତରାୟ ଆଧିଭୌତିକ ଓ ରହସ୍ୟବାଦକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।

ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟଙ୍କ କାବ୍ୟଚେତନାରେ ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ବହୁଧା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। କେତେବେଳେ ଏହା ଈଶ୍ଵରାନୁସନ୍ଧାନ ମୂଳକ ତ କେତେବେଳେ ମାନବୀୟ ମୁଁ ତ୍ଵ ବୋଧ ଜନିତ । କେତେବେଳେ ମୃତ୍ୟୁ ରହସ୍ୟ ରେ ଏ ଚେତନା ବ୍ୟସ୍ତ ତ କେତେବେଳେ ପୁଣି ମଣିଷର ଉତ୍ପତ୍ତି ଓ ସୃଷ୍ଟି ଉତ୍ପତ୍ତି ଜନିତ ପ୍ରଶ୍ନରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଛନ୍ତି । କ୍ରମଶଃ……..

ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ମୁକ୍ତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ସମ୍ବଲପୁର

ବିଭାଗୀୟ ମୁଖ୍ୟ (ଓଡ଼ିଆ)

ଠିକଣା-:କୁଲିତାପଡ଼ା

ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସ:-ମୋଦିପଡ଼ା

ଜିଲ୍ଳା:-ସମ୍ବଲପୁର

ପିନ୍ କୋଡ଼-୭୬୮୦୦୨

ଯୋଗାଯୋଗ -୭୯୭୮୮୬୪୬୧୨

(କବି ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ଙ୍କ କାବ୍ୟ ମାନସ ରେ ରହସ୍ୟ ଚେତନା) [ପ୍ରଥମ ଭାଗ]

ଶ୍ରୀମତୀ ସଙ୍ଗୀତା ନାଏକ (ପୁରୋହିତ)