ପଦ୍ମଶ୍ରୀ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଏଭଳି ଜଣେ ସୃଜନଶୀଳ ମହାନ୍ ପୁରୁଷ ଯାହାଙ୍କର ଅତୂଳନୀୟ ଅବଦାନରେ ଓଡଶୀ ନୃତ୍ୟ ପାଇଛି ସାରା ବିଶ୍ଵ ରେ ପରିଚୟ।

୧୯୨୬ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୮ ତାରିଖରେ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ଶୀଳ୍ପିଗ୍ରାମ ରଘୁରାଜପୁର ରେ ଏ ଓଡିଶା ରତ୍ନ ଙ୍କ ଜନ୍ମ।

ବାପା ଚିନ୍ତାମଣି ଜଣେ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଓ ମର୍ଦ୍ଦଳ ବାଦକ ଥିଲେ। ସେ ଚାହୁଁଥିଲେ କେଳୁଚରଣ ଜଣେ ମହାନ୍ ବାଦକ ରୂପରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରନ୍ତୁ କିନ୍ତୁ କେଳୁଚରଣ ଗୋଟିପୁଅ ନାଚ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ଥିଲେ। ପିତାଙ୍କୁ ପୁଅର ଗୋଟିପୁଅ ନୃତ୍ୟ କରିବା ପସନ୍ଦ ନଥିବା କାରଣରୁ ସେ ତାଙ୍କୁ ଏଥିରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ପୁରୀର ଏକ 'ରାସଲୀଳା’ ଦଳରେ ଛାଡ଼ିଥିଲେ। କେଳୁଚରଣ ଏହି ଦଳରେ ପାଖାପାଖି ୧୦ ବର୍ଷ ରହିଥିଲେ।ଏଠାରେ ସେ ଗୁରୁ ଅଗାଧୁ ମହାରଣାଙ୍କଠାରୁ ମୃଦଙ୍ଗ ଓ କ୍ଷେତ୍ରମୋହନ କରଙ୍କଠାରୁ ତବଲା ବଜେଇବା ଶିଖିଥିଲେ । ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ଯୁ ପରେ ସେ ଦଳ ଛାଡ଼ି ଗାଁକୁ ପଳାଇ ଆସିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ମନ ମାନି ନଥିଲା। ଏହାପରେ ସେ କଟକ ଆସି, କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଓଡ଼ିଶା ଥିଏଟର୍ସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।ଏଠାରେ ସେ ମଞ୍ଚ ସଜା ମର୍ଦଳ ବାଦନ ଆଦି କରୁଥିଲେ । ଦରମା ଥିଲା ମାସକୁ ୭ ଟଙ୍କା । କିଛି ଦିନ ପରେ ସେଠାରୁ ସେ ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା-ବି’ ଦଳରେ ଯୋଗଦେଲେ। ଏଠାରେ ଗୁରୁ ପଙ୍କଜ ଚରଣ ଦାସଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଏବଂ ସେବେଠାରୁ ତାଙ୍କର ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ବିକାଶ ହୋଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ନୃତ୍ୟରେ ଲାସ୍ୟ ଲାବଣ୍ୟ ନୃତ୍ୟର ଚାଲି, ଚାହାଣି,ଅଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗି ଧୀରେ ଧୀରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନକୁ ଛୁଇଁବାକୁ ଲଗିଲା।

'ଭସ୍ମାସୁର' ଶୀର୍ଷକ ଏକ ନୃତ୍ୟ ନାଟିକା ‘’ରେ ‘ନଟରାଜ’ ଭୂମିକାରେ କେଳୁଚରଣ ଅଭିନୟ କରି ଜନମାନସରେ ତାଙ୍କର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ସେହି ନୃତ୍ୟ ନାଟକରେ ମୋହିନୀ ଚରିତ୍ର ରେ ଅଭିନୟ କରିଥିବା ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟା କେଳୁଚରଣଙ୍କ ଯୁଗଳବନ୍ଦୀ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସେ ୨୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ। ତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଉଭୟ କଟକ ରୁ ପୁରୀ ଚାଲି ଗଲେ।

୧୯୫୩ ମସିହାରେ, ସେ କଟକର କଳା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସେତେବେଳ ଯାଏଁ କଳା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ରର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ସ୍ଥାନ ନଥାଏ । କେଳୁଚରଣ କଳା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ରରେ ସେ ୧୫ ବର୍ଷ କାଳ ଓଡ଼ିଶୀ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରି ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ସଂଯୁକ୍ତା ପାଣିଗ୍ରାହୀ, ମିନତି ମିଶ୍ର, ପ୍ରିୟମ୍ବଦା ମହାନ୍ତି ହେଜମାଦି ଆଦି ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରୁଥିଲେ ।

ଅଶି ଦଶକ ବେଳକୁ, କେଳୁଚରଣ କଳା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ର ଛାଡି, ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଗାନ୍ଧର୍ବ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ମୁମ୍ବାଇର ନେସନାଲ ସେଣ୍ଟର ଫର ପରଫର୍ମିଙ୍ଗ ଆର୍ଟ୍ସ, କଲିକତାର ପଦାତିକ ନୃତ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । କେବଳ ଭାରତ ନୁହଁ ଭାରତ ବାହାରେ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ମାନଙ୍କରେ ଜାପାନ, ଜର୍ମାନୀ, ଋଷିଆ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ସେ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କର ବହୁ ବିଦେଶୀ ଶିଷ୍ୟ ଶିଷ୍ୟା ମଧ୍ଯ ଥିଲେ ।

ପରେ, ସେ ନିଜସ୍ୱ ଅନୁଷ୍ଠାନ "ସୃଜନ"ର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

ପଦ୍ମ ବିଭୂଷଣ ପୁରସ୍କାର ପାଇବାରେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ । କେବଳ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ନୁହଁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ନିମନ୍ତେ ତାଙ୍କୁ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ସମ୍ମାନ, ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର, ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ଫେଲୋସିପ୍‌ , ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ କାଳିଦାସ ସମ୍ମାନ, ଡକ୍ଟରେଟ୍‌ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା।

ଅପ୍ରେଲ ୭ ତାରିଖ ୨୦୦୪ ମସିହା କେଳୁଚରଣ ଇହଧାମ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ।

ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟର ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ମହାନ୍‌ ସାଧକ।

ପ୍ରସ୍ତୁତକର୍ତ୍ତା - ଇଂ. ସଂଗ୍ରାମ କେଶରୀ ମିଶ୍ର

ନରସିଂହପୁର, ଧୁଷୁରୀ, ଭଦ୍ରକ

ଯୋଗାଯୋଗ - 8984136323

*କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର - ମହାନ୍ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ | Kelucharan Mohapatra*

ଓଡିଶୀ ନୃତ୍ୟ ର ମହାନାୟକ ଅଦ୍ବିତୀୟ ଗୁରୁ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର।

କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର - ମହାନ୍ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ | Kelucharan Mohapatra