ନଦୀ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରବାହିତ ଜଳସ୍ରୋତ, ସାଧାରଣତ ଏକ ମଧୁର ଜଳ ସ୍ରୋତ, ପୃଥିବୀର ସ୍ଥଳଭାଗରେ କିମ୍ବା ପାହାଡି ଗୁମ୍ଫା ଭିତରେ ନିମ୍ନ ଉଚ୍ଚତାରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଜଳପ୍ରବାହ ଆଡକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ଯେପରିକି ସମୁଦ୍ର,ଉପସାଗର, ହ୍ରଦ, ଆର୍ଦ୍ରଭୂମି କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଏକ ନଦୀ । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଏକ ନଦୀ ଭୂମିରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଜଳରାଶିରେ ପହଂଚି ନ ପାରି ତା’ର ଗତି ଶେଷରେ ଶୁଖିଯାଏ । ଛୋଟ ନଦୀଗୁଡିକ ଉପନଦୀ ଏବଂ ଶାଖା ନଦୀ ଭଳି ନାମ ଦ୍ୱାରା ସୂଚିତ କରାଯାଇପାରେ। ଭୌଗୋଳିକ ଵୈଶିଷ୍ଟ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥିବା ଜେନେରିକ୍ ଶବ୍ଦ ନଦୀ ପାଇଁ କୌଣସି ସରକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ନାହିଁ, ଯଦିଓ କେତେକ ଦେଶ କିମ୍ବା ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଏହାର ଆକାର ଦ୍ୱାରା ଏକ ଝରଣା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଥାଏ।

ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ଜଳ ଚକ୍ରର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ। ଏକ ଡ୍ରେନେଜ ବେସିନରୁ ଜଳ ସାଧାରଣତ ବୃଷ୍ଟିପାତରୁ ଭୂପୃଷ୍ଠ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହେବା, ପ୍ରାକୃତିକ ବରଫ ଏବଂ ତୁଷାରପାତରୁ ନିର୍ଗତ ତରଳ ଜଳ ଏବଂ ଭୂତଳ ଜଳ ରିଚାର୍ଜ ଏବଂରଣା ପରି ଅନ୍ୟ ଭୂତଳ ଉତ୍ସ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ନଦୀରେ ସଂଗ୍ରହ ହୁଏ।

ଏକ ନଦୀ ଏକ ଉତ୍ସରୁ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ଯାହା ସାଧାରଣତ ଏକ ଜଳପ୍ରବାହ ଅଟେ, ଏହାର ଡ୍ରେନେଜ୍ ବେସିନରେ ସମସ୍ତ ଝରଣା ଗୁଡ଼ିକୁ ନିଷ୍କାସନ କରେ, ଏକ ଜଳସ୍ରୋତକୁ ଅନୁସରଣ କରେ ଏବଂ ଏକ ଟର୍ମିନାସରେ ଶେଷ ହୁଏ, ଏକ ମିଳନ କିମ୍ବା ପାଟି କିମ୍ବା ପାଟିରେ, ଯାହା ହୋଇପାରେ। ନଦୀର ଜଳ ସାଧାରଣତ ଏକ ଚ୍ୟାନେଲରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ, ଯାହା ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସ୍ରୋତ ଶଯ୍ୟାରେ ନିର୍ମିତ। ବୃହତ ନଦୀଗୁଡିକରେ, ପ୍ରାୟତ ଏକ ବ୍ୟାପକ ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟ ରହିଥାଏ ଯାହା ଚ୍ୟାନେଲ ଉପରେ ଅଧିକ ବନ୍ୟାଜଳ ଦ୍ୱାରା ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ନଦୀ ଚ୍ୟାନେଲର ଆକାର ସହିତ ବନ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତି ବହୁତ ପ୍ରଶସ୍ତ ହୋଇପାରେ। ନଦୀ ଚ୍ୟାନେଲ ଏବଂ ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇପାରେ, ବିଶେଷତ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଯେଉଁଠାରେ ନଦୀ ଚ୍ୟାନେଲର ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳ ଗୃହ ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଦ୍ୱାରା ବହୁ ବିକଶିତ ହୋଇପାରିବ । ଉପନଦୀ ଏବଂ ଶାଖା ନଦୀ ଯଥାକ୍ରମେ ନଦୀର ଉତ୍ସ ଏବଂ ନଦୀ ମୁହାଣ ଆଡକୁ ସୂଚିତ କରେ।

ଜ୍ଞାନ ରଞ୍ଜନ ବିଶ୍ଵାଳ

ସାମ୍ବାଦିକ, କୋଣାର୍କ, ପୁରୀ।

ନଦୀ

ଜଳଚକ୍ରର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ହେଉଛି ନଦୀ