ଅତିବଡ଼ି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଙ୍କ ପ୍ରାଣ ସାହିତ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ ରେ ଲେଖିଛନ୍ତି -

"ଅନ୍ନମୟ ପିଣ୍ଡ, ଅନ୍ନ ନ ପଶିଲେ ଦେହ ହେବ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ "

ଅନ୍ନ ବା ଖାଦ୍ୟର ବିଶେଷତ୍ବ ଯେ କାହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ହେବ ତାହା ଅବିଶ୍ବସନୀୟ । ଖାଦ୍ୟର ଭୂମିକା ଯେ କେବଳ ଜିଭର ଲାଳସାକୁ ଶାନ୍ତ କରିବା ତଥା ଉଦର କୁ ପୁରା କରିବା ତାହା ନୁହେଁ ଏହା ଚେତନ ଅବଚେତନ ଶକ୍ତି ,ଶରୀରର ସୁସ୍ଥତା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ । କେତେ ଖାଉଛନ୍ତି ଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଣ ଖାଉଛନ୍ତି ହୋଇଥାଏ କାହିଁକି ନା କଣ କହୁଛନ୍ତି ର ଉତ୍ତର ଆପଣଙ୍କର ଶରୀରେର ସୁସ୍ଥତାକୁ ସ୍ଥିର କରେ ।ଏବଂ ଶରୀରର ସୁସ୍ଥତା ହେଉଛି ଆମର ପ୍ରାଥମିକତା ଯାହା ଆମର ସମଗ୍ରକୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତି ର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରକାର ଥାଏ ଯାହାକୁ ନେଇ ସେ ଗର୍ବ କରେ , ନିଜର ପରିଚୟ ଖୋଜି ପାଏ ଓ ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ସେଥିପାଇଁ ପାଇଁ ସେ ଲଢ଼େଇ କରେ। ଏହି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଖାଦ୍ୟ ଟି ଭୌଗୋଳିକ , ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ବୈଚାରିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥାଏ । ତେବେ ଚିର ଉଜ୍ଜଳା ଓଡ଼ିଶା ଓ ଓଡ଼ିଆ ଖାଦ୍ୟ ଏଥିରୁ ବାଦ୍ ପଡ଼ିବ କିପରି । ଓଡ଼ିଆ ଘରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଖାଦ୍ୟର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ଯାହାକି ପାଟି ର ସ୍ୱାଦ ପାଇଁ ଖାଲି ନୁହେଁ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବି ଶରୀରକୁ ସୁସ୍ଥ ରଖେ। ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଆଲୋଚନା କରିବା କିଛି ଓଡ଼ିଆ ଖାଦ୍ୟ ଓ ଏହାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ।

୧. ପଖାଳ -

ଓଡ଼ିଆ ଖାଦ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଓ ପଖାଳକୁ ବାଦ ଦେଇଦେବା ଏହା ଅସମ୍ଭବ।ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଯଦି ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଖାଦ୍ୟ ଥାଏ ତାହା ହେଉଛି ପଖାଳ। ଓଡ଼ିଶା ର ପୁରାତନ ଉଡ୍ର ନାମରୁ ଏହା ଜଣାଯାଏ ଯେ ଏହା ଏକ କୃଷି ପ୍ରଧାନ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା ଯେଉଁଠି ଅଧିକାଂଶ କୃଷକ ହିଁ ବସବାସ କରୁଥିଲେ। ଆଉ ଏହା କହିବା ଅନାବଶ୍ୟକ କି ଏଠାରେ ଗରମ ବି ଅଧିକ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ସାଧାରଣ ରେ। ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଏମିତି ଏକ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା ଯାହାକୁ ସେମାନେ ଗରମ କୁ ସମ୍ଭାଳିବାକୁ , ଅଧିକ ପରିଶ୍ରମ ପାଇଁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବାକୁ ଓ ଯେଉଁଠି ବେଶୀ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ ହେଉନଥିବ ଯାହା ପଖାଳ ପୁରା କରି ପାରିଲା। ପୂର୍ବ ଦିନ ର ବଳିଥିବା ଭାତ ରେ ଓଡ଼ିଆଣି ଟିଏ ଯେବେ ପାଣି ପୁରେଇଦେଇ ତା ସହ ଆଳୁ କି ବଡ଼ି ପିଆଜ ଲଗେଇ ଏକ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇଦେଲା ତାହା ହୋଇଗଲା ଓଡ଼ିଆ ପାଇଁ ଅମୃତ ଯାହା ପାଇଁ ଦୁହେଁ ସ୍ୱାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଅଧିକ ପରିଶ୍ରମ କରି ପାରିଲେ , ଗରମ କୁ ସମ୍ଭାଳି ପାରିଲେ ଓ ବହୁତ ସମୟ ଯାଏଁ ତାଙ୍କୁ ଭୋକ ବି ଲାଗିଲାନି। ଇଏ ତ ଅମୃତ ସମାନ।

ଆଜିର ଗବେଷଣା କହୁଛି ପଖାଳ ର ବହୁତ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ଅଛି ଏହା ଶରୀର ର ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିବା ସହ , ଏହା ଭିତରେ ଥିବା unsaturated fatty acids ଶରୀର ର ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧ ଶକ୍ତି ର ବିକାଶ କରାଏ। ପ୍ରତି ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ 20 କୁ ପଖାଳ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି ଓ ଗରିବ ର ପଖାଳ କୁ ଦିନେ ଉପହାସ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ତାହା ଏବେ ଧନୀ ର ଡାଇନିଂ ଟେବଲ ରେ ବି ସ୍ଥାନ ପାଇଛି।

୨.ହଳଦୀ ପତ୍ର ପିଠା -

ଆଗକୁ ଆସୁଛି ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ । ଯେଉଁଠି ମା ଟି ତାର ବଡ଼ ଛୁଆ କୁ ପଢ଼ୁଆଁ କରିଦେବ ନୂଆ ଡ୍ରେସ ଓ ହଳଦୀ ପତ୍ର ଏଣ୍ଡୁରି ପିଠା। ତେବେ ଗବେଷଣା ରୁ ମିଳିଛି ଯେ ଏହା କେବଳ ସ୍ୱାଦ ପାଇଁ ନୁହେଁ ଚାଉଳ ଚୁନା ସହ ପୁର ର ମିଶ୍ରଣ ପରେ ତାକୁ ହଳଦୀ ପତ୍ର ରେ ଗୋଡେଇ ପିଠା କରିବା ଦ୍ୱାରା ହଳଦୀ ଗଛ ରେ ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ antioxidant ଗୁଣ ପିଠା ଭିତରକୁ ଆସିଯାଏ ଯାହା ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବଢ଼େଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

୩. ଡାଲମା -

ଡାଲମା ଏମିତି ଏକ ଖାଦ୍ୟ ଯାହା ବୋଧେ ଓଡ଼ିଶ ର ଆଉ ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଖାଦ୍ୟ । ଯାହା ଖାଲି ଓଡ଼ିଶ ର ଘରେ ଘରେ ନୁହେଁ ତାର ମଉଡମଣି ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କ ପାଖରେ ବି ଲାଗି ହୁଏ । ଏହା ପାଟି କୁ ଯେତିକି ସୁଆଦିଆ ତାଠୁ ବି ବେଶୀ ଉପକାରୀ। ସବୁ ପ୍ରକାର ପରିବା ସହ ଡାଲି କୁ ପକାଇ ତା ସହ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପଯୋଗୀ ମସଲା ର ବ୍ୟବହାର ଶରୀର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯାହାକୁ ଆପଣ ପ୍ରତିଦିନ ଖାଇ ପାରିବେ।

୪. ଛେନା ଜାତୀୟ ମିଠା -

ଓଡ଼ିଶାରେ ନିଜସ୍ୱ ଛେନା ଜାତୀୟ ମିଠା ର ପ୍ରଚଳନ ଅଧିକ । ସେ ବହୁ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ରସଗୋଲା ହେଉ କିମ୍ବା ମୋର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପସନ୍ଦ ଛେନାପୋଡ଼ ହେଉ ବା କେନ୍ଦ୍ରାପଡା ର ରସାବଳୀ ହେଉ ବା ଭଦ୍ରକ ର ଛେନା ମୁଡୁକି ସବୁ ର ସ୍ୱାଦ ଭିନ୍ନ ଓ ସୁନ୍ଦର ହେଲେ ସବୁଥିରେ ଛେନା ର ପୌଷ୍ଟିକ ପଦାର୍ଥ ରହିଛି। ଯାହା ଶରୀର କୁ ପୁଷ୍ଟିସାର ଯୋଗାଇଥାଏ ।

୫. ପିଠା -

ସେ ପୋଡ଼ପିଠା ହେଉ ବା ଆରିସା ହେଉ ବା ମାଣବସା ରେ ମଣ୍ଡା ପିଠା ବା କାକରା ପିଠା ହେଉ ଓଡ଼ିଆ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ରେ ପିଠା ର ଚାହିଦା କାହାକୁ ଅଛପା ନୁହେଁ। ସେହି ପିଠାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯେମିତି କି ଚାଉଳ , ବିରି , ନଡ଼ିଆ ପୁର , ଗୁଡ଼ , ଗୋଲମରିଚ , ଅଳେଇଚ ଆଦି ପେଟ କୁ ଶାନ୍ତି , ପାଟି କୁ ସ୍ୱାଦ ସହ ଦେହ ପାଇଁ ହିତକାରୀ ହୋଇଥାଏ।

୬.ମକର ଚାଉଳ -

ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ହେଉଛି ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପର୍ବ ଯେଉଁଠି କାଳ କାଳ ରୁ ମକର ଚାଉଳ ଦେଇ ମକର ବା ମିତ ବସିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ଏହି ମକର ଚାଉଳ ରେ ଅରୁଆ ଚାଉଳ, ଗୁଡ଼, କନ୍ଦ ମୂଳ , କର୍ପୁର , ଅଦା , ଗୋଲମରିଚ , ଆଖୁ ଆଦି ପଡ଼ି ବନା ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଶରୀର ର ରୋଗପ୍ରତିରୋଧକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ।

୭. ଲଡୁ -

ଭଦ୍ରକ ର ପାଳୁଅ ଲଡୁ ଏକ ପାଟି ସୁଆଦିଆ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ ଖାଦ୍ୟ। ପାଳୁଅ ପେଟ କୁ ଥଣ୍ଡା ରଖେ ଓ ମେଦ ବହୁଳତା ରୁ ମୁକ୍ତି ଦିଏ। ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ରେ ମଗଜ କୁ ବ୍ୟବହାର କରି ମଗଜ ଲଡୁ ଭୋଗ କରାଯାଏ।

ଧନୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ରେ ଧନୁ ମୁଆଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ଖଇ ରେ ବା ମୁଢ଼ି ରେ ଏହା ବି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପଯୋଗୀ।

୮.ଘାଣ୍ଟିଆ -

ସାତଘଡ଼ି ବା ସାମ୍ବଦଶମୀ ଓ ଦୁତିବାନ ରେ ଓଡ଼ିଆ ଘରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଘାଣ୍ଟିଆ ହୁଏ ଯେଉଁଥିରେ ବୋଇତାଳୁ ( କଖାରୁ) , ସବୁ ପ୍ରକାର ଡାଲି ଜାତୀୟ ଶସ୍ୟ , ନଡ଼ିଆ ଆଦି ପଡ଼ି ଏକ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ।

୯.ମାଣ୍ଡିଆ -

ମାଣ୍ଡିଆ ଯାହାକୁ ଜଣାନାହିଁ ଓଡ଼ିଆ ଅଧିବାସୀ କେବେଠାରୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ଯାହାର ଗୁଣ ଜାଣିବା ପରେ ଏବେ ସରକାର ଙ୍କ ତରଫରୁ ମାଣ୍ଡିଆ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଆ ଯାଉଛି।

ଓଡ଼ିଶ ର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ ରେ ନୂଆ ନୂଆ ଖାଦ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ପୁରୀର ନଡ଼ିଆ ରସ ଦିଆ ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି ତରକାରୀ ହେଉ ବା ବଡ଼ିଚୁରା ହେଉ ବା ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ହେଣ୍ଡୁଆ ର ବ୍ୟବହାର ବା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କଙ୍କଡ଼ା ତରକାରୀ ହେଉ କି ମାଛପତ୍ର ପୋଡ଼ା ସବୁ ର ସ୍ୱାଦ ଯେମିତି ଅତୁଳନୀୟ ତାର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ବି ସେମିତି। ଆହୁରି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟକ ଗଳି କନ୍ଦି ରେ ଯେତେ ଖାଦ୍ୟ ପାଇବେ ତାକୁ ହିସାବ ରଖିବା ଅସମ୍ଭବ। ଯେଉଁମାନେ ଏ ଲେଖା ପଢ଼ୁଛନ୍ତି ଆପଣଙ୍କୁ ଯଦି କିଛି ଅଲଗା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପଯୋଗୀ ଓଡ଼ିଆ ଖାଇବା ଜଣା ଆପଣ ସୃଜନୀ ରେ ଲେଖିବାକୁ ଭୁଲନ୍ତୁ ନାହିଁ।

ଧନ୍ୟବାଦ।

ଓଡ଼ିଆ ଖାଦ୍ୟ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶେଷତ୍ୱ

ଖାଦ୍ୟ