ମଣିଷ ସଦା ସର୍ବଦା ସଂସାର ରୂପୀ ମାୟା ଫାସରେ ବନ୍ଦୀ।ସେ ସବୁବେଳେ ନିଜର ସଂସାରକୁ ସବୁଠାରୁ ଉର୍ଧ୍ଵରେ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ।ନିଜକୁ ଏବଂ ନିଜ ପରିଜନଙ୍କୁ ଖୁସି ରଖିବାକୁ ଅନେକ ପ୍ରକାର କର୍ମମାନ କରିଥାଏ।ସଂସାରର ବନ୍ଧନ ଏକ ଦାୟିତ୍ୱର ଫାସ।ସେ ଫାସରୁ ସାଂସାରିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେ ମୁକୁଳିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବ ସେ ଫାସ ଆହୁରି ସେତେସେତେ ଶକ୍ତ ହେବାରେ ଲାଗିଥାଏ।ଏହି ସଂସାରର ମାୟା ଫାସକୁ ମୁକ୍ତ କରି ଜୀବନର ସଠିକ୍ ମାର୍ଗରେ ଯିବାପାଇଁ ରାସ୍ତା ଦେଖାଇଥିବା ତେଜସ୍ଵି ସନ୍ଥ ଥିଲେ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ।ତାଙ୍କର ମତରେ ସନ୍ନ୍ୟାସ ହିଁ ମଣିଷକୁ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ।

ଭାରତର ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର କଲିକତାର ଏକ ବଙ୍ଗାଳୀ ପରିବାରରେ ୧୮୬୩ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୧୨ ତାରିଖର ପବିତ୍ର ଦିବସରେ ବିଶ୍ୱନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ଭୁବନେଶ୍ଵରୀ ଦେବୀଙ୍କ କୋଳମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ବିବେକାନନ୍ଦ।ତାଙ୍କର ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନରେନ୍।ମା' ନରେନ୍ କୁ ଗେହ୍ଲାରେ ଡାକନ୍ତି ‘ବିଲେ'।ପରେ ପରେ ନାଁ ହେଲା ବିବେକାନନ୍ଦ।

ନରେନ୍ ଙ୍କ ମା' ଭାରି ଧର୍ମ ପରାୟଣା।ସେ ନରେନ୍ ଙ୍କୁ ସମସ୍ତେ ପ୍ରକାର ଧାର୍ମିକ କାହାଣୀ ଶୁଣନ୍ତି ଯାହାଫଳରେ ନରେନ୍ ପିଲାଦିନରୁ ହିଁ ଭାଗବତ ସେବାରେ ନିଜକୁ ମନନିବେଶ କରାନ୍ତି।

ନରେନ୍ ଙ୍କ ମନରେ ସର୍ବଦା ଭଗବାନଙ୍କୁ ଦେଖିବା ଇଚ୍ଛା ଭରି ଥାଏ।କିନ୍ତୁ କେବେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଦେଖିପାରନ୍ତି ନାହିଁ। ପିଲାଦିନରୁ ବିବେକାନନ୍ଦ ପାଠପଢ଼ାରେ ଥିଲେ ଭାରି ବିଚକ୍ଷଣା। ଧୀରେ ଧୀରେ ସମୟାନୁସାରେ ବିବେକାନନ୍ଦ ନିଜର ସ୍କୁଲ ପଢା ଶେଷ କରି ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ଅତି ସାଧନା ସହ ବି.ଏ ପାସ୍ କଲେ।

ପାଠପଢ଼ା ସମୟରେ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ ଗୁଡାକ ତାଙ୍କୁ ନେଇ ତାଙ୍କ ଗୁରୁଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇଦେଲା।ବୟସ ବଢିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଜାତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା।ଶେଷରେ ସେ ଯାଇ ପହଁଚିଲେ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କ ପାଖରେ।ସେ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ସମସ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନ କରିଦେଲେ।ସେ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କୁ ବୁଝାଇଦେଲେ ପୃଥିବୀରେ ସମସ୍ତ ଧର୍ମ ସମାନ।ମାନବର ସେବା ହିଁ ପ୍ରକୃତରେ ମାଧବ ସେବା।ସତରେ ଏ କଥା ଶୁଣି ବିବେକାନନ୍ଦ ଯେମିତି ଆଗକୁ ଖୋଜୁଥିବା ଭଗବାନ ଙ୍କୁ ପାଇଗଲେ।ସେ ଯେଉଁ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ସେ ଭଗବାନ ଏହି ମଣିଷ ରୂପରେ ଏଠି ବିଦ୍ୟମାନ୍ ସେ କଥା ତାଙ୍କୁ ଅନେକ ଖୁସି ପ୍ରଦାନ କଲା।ସେହିଦିନ ଠାରୁ ବିବେକାନନ୍ଦ ଲାଗିଗଲେ ଈଶ୍ୱର ରୁପି ମାନବ ସେବାରେ।

ବି.ଏ ପାସ୍ କରିବା ସମୟରେ ନିଜର ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଖବର ତାଙ୍କୁ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଥିଲା।ମା',ସାନ ଭାଇ ଏବଂ ଭଉଣୀଙ୍କର ଦାଇତ୍ୱ ଏବେ ଆସିଗଲା ବିବେକାନନ୍ଦ ଉପରେ।ସେ ଏହି ପରିସ୍ଥିତି ରେ ହାର୍ ନ ମାନି ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବା ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଶିକ୍ଷକତା।

ବିବାହକରି ଘର ସଂସାର କରିବା କିମ୍ବା ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରି ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ବିତାଇବା ଯେମିତି ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଥିଲା ଏକ ଜହର ସଦୃଶ୍ୟ।ସେ ନିଜ ଗୁରୁ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କ୍ରମେ ସଂସାର ଛାଡି ମାନବ ସେବାରେ ଲାଗିଗଲେ।

ବିବେକାନନ୍ଦ ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କ ସାଧନା ପୀଠ କଲିକତା ନିକଟସ୍ଥ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର କାଳୀ ମନ୍ଦିରରେ ରହି ଗୁରୁଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କଲେ।୧୮୮୬ ମସିହାରେ ଗୁରୁ ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ବିବେକାନନ୍ଦ ମାନବ ସେବା ଅର୍ଥରେ ଭାରତ ଭ୍ରମଣରେ ବାହାରି ପଡିଲେ।ସେ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନଙ୍କୁ ଗଲେ ସେଠି ଧର୍ମ,କର୍ମ,ଈଶ୍ୱର ଏବଂ ପୌରାଣୀକ ସମ୍ପର୍କରେ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟପୁର୍ଣ୍ଣ ଭାଷଣମାନ ଦେଲେ।ଏହି ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟପୁର୍ଣ୍ଣ ଭାଷଣ ଫଳରେ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ ସ୍ୱାମୀ ନାମରେ ଡ଼ାକିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ।

୧୮୯୩ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ଚିକାଗୋ ସହରରେ ଧର୍ମ ସମ୍ମିଳନି ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କୁ ଆହୁରି ପ୍ରସିଦ୍ଧ କରାଇଦେଇଥିଲା।ତାଙ୍କର ସେ ଗେରୁଆ ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ମୁଣ୍ଡର ପାଗଡ଼ି ଦେଖି କେହି ବୁଝିପାରିନଥିଲେ ସେ ଏତେ ସୁନ୍ଦର ଭାଷଣ ଦେବେ।ତାଙ୍କର ଏତେ ସୁନ୍ଦର ଭାଷଣରେ ସମସ୍ତେ ଖୁସି ହୋଇ କରତାଲି ଦେବାରେ ଲାଗିଲେ।

ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର ଏହି ବିଶାଳ ସ୍ଵାମିତ୍ଵରେ ଅନେକ ଶିଷ୍ୟତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କଲେ।ସେହି ମଧ୍ୟରେ ମାର୍ଗାରେଟ ନୋବେଲ ଏବଂ ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ।ସେହିଦିନ ଠୁ ବିବେକାନନ୍ଦ ହୋଇଗଲେ ଜଣେ ମହାନ ସନ୍ଥ।

ସ୍ୱାମୀଜୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ୧୮୯୭ ମସିହାରେ ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନ ନାମରେ ଏକ ସେବା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠନ କରି ଅନେକ ଗରିବ ଏବଂ ଦୁଖୀ ମଣିଷ ମାନଙ୍କ ସେବା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ।ସେ ସାରା ମାନବଜାତି କୁ ଏକ ବୋଲି କହିଥିଲେ ଏବଂ ସବୁ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ସମ୍ମାନ ଥିଲା।

୧୯୦୨ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୪ ତାରିଖ ଦିନ ସମସ୍ତ ଦିନଚର୍ଜା ସମାପ୍ତ କରି ସନ୍ଧ୍ୟବେଳକୁ ଧ୍ୟାନ ମଗ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ସେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ।

ସେ କେବଳ ସନ୍ଥ ନଥିଲେ ସେ ଥିଲେ ସମସ୍ତ ଧର୍ମ ସାଧକ, ଦେଶ ପ୍ରେମୀ,ମାନବ ପ୍ରେମି ଏବଂ ଜଣେ ଜଣେ ବିଶ୍ୱପ୍ରେମି।ସେ ସବୁବେଳେ ମାନବ ସେବ କୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ସାରା ସମାଜରେ ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।

ଲେଖକ-ବାଦଲ ପଲେଇ

ଦାର୍ଶନିକ ଓ ସନ୍ଥ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ

ମାନବ ସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବା।