ସାହିତ୍ୟ ଓ ସମାଜ:-

ସାହିତ୍ୟ ସମାଜର ଦର୍ପଣ। ସମାଜର ପ୍ରତିଛବି ବହନ କରେ ସାହିତ୍ୟ। କେଉଁ ଏକ ରାଜ୍ୟର ରାଣୀ ଅନ୍ତଃପୁରର ନୈସର୍ଗିକ ସୁଷମା ହେଉ ଅବା ଗରୀବ ପତ୍ର କୁଡ଼ିଆର ପଖାଳ କଂସା; ସବୁଥିରେ ତାର ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ। ତା'ର ବିଚରଣ ସ୍ଥଳୀର କୌଣସି ସୀମା ସରହଦ ନାହିଁ, ସେ ଏକ ଦିଗନ୍ତ ବ୍ୟାପୀ ସମୁଦ୍ର। ମନରେ ଅତୃପ୍ତ ଆଶାର ଜୁଆର ନେଇ କୂଳକୁ ମାଡିଆସେ ଆଉ ନେଇଯାଏ ଦେଇଯାଏ ବାଲୁକାର ରେଣୁ ସବୁ। ଅନୁରୂପ ଭାବେ ସାହିତ୍ୟର ବ୍ୟାପ୍ତି ଅନନ୍ତ। ସମାଜ ତଥ୍ୟରେ ସେ ବଳିଷ୍ଠ ସୁଶୋଭିତ ରତ୍ନଗର୍ଭା। କେଉଁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ମୁହୂର୍ତ୍ତରୁ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ମେଷ ତାହା କହିବା ଅସମ୍ଭବ। ସମାଜର ସ୍ଥାପନାରେ ସାହିତ୍ୟର ଅୟମାରମ୍ଭ। ସାହିତ୍ୟକୁ ସମାଜର କଳାତ୍ମକ ଇତିହାସ କହିଲେ ବୋଧହୁଏ ଭୁଲ୍ ହୋଇନପାରେ। ଆଦିକାଳରୁ ଆଜିକାର ଯାଏଁ ସମାଜରେ ଯେତେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ପରିସ୍ଥିତି, ବିକାଶ, ବିଲୟ, ଧ୍ୱଂସ, ନବୋନ୍ମେଷ ଘଟିଛି ତାର‌ ଲିଖିତ ଓ କଳାତ୍ମକ ରୂପକୁ ସାହିତ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଇତିହାସ ସମାଜକୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ କରେ ସତ କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ନା ଥାଏ କଳାର ପ୍ରାବଲ୍ୟ ନା ଭାଷାର ଔଜଲ୍ୟ। ଭାଷାର ଅରୁଣିମାରେ ନିଜକୁ ପ୍ରକାଶିତ କରି ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜର ଚିତ୍ରପଟକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଇ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢିଙ୍କ ପାଇଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସାଇତିଥାଏ ସାହିତ୍ୟ। ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ରୀତିନୀତି, ଚାଲିଚଳଣି, ଆଚାର ବ୍ୟବହାର, ପ୍ରଥା ପରମ୍ପରା, ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସ, ରାଜନୀତି, ଧର୍ମ ଧାରଣା, କୃଷି, ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ, ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଭୃତି ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଏକ ଅଙ୍ଗ। ଏଥିସହିତ ମଣିଷ ମନର ସଂଗୁପ୍ତ ଭାବନା, ଦୈହିକ ଆକର୍ଷଣ, ଯୈାନାବେଗ, ଦେହଜ ପ୍ରେମ, ସ୍ବକୀୟା ଓ ପରକୀୟା ପ୍ରୀତି ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ପାଏ। ସମାଜକୁ ନେଇ ସାହିତ୍ୟ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ। ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତି ମୁଖ୍ୟ। ବ୍ୟକ୍ତି ମନରେ ଉପରୋକ୍ତ ଗୁଣାବଳୀ ଅଳ୍ପେ ବହୁତେ ପ୍ରଭାବ ପକାଏ ନିଶ୍ଚୟ।

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପରିଚୟ:-

ଓଡ଼ିଆ ମାଟିର ଆଦିକବି ଶୂଦ୍ରମୁନି ସାରଳା ଦାସ ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ସ୍ପର୍ଦ୍ଧିତ ଉଚ୍ଚାରଣ। ଯେଉଁ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ, ଆଗଙ୍ଗା ଗୋଦାବରୀ ବିସ୍ତୃତ କଳିଙ୍ଗ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରଣହୁଙ୍କାରରେ ଶତ୍ରୁରାଷ୍ଟ୍ର ଭୟଭୀତ ସେହି ସମୟରେ ସାରଳାଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ। କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି, ରାଜ୍ୟ ପରିଚାଳନା, ଅପୂର୍ବ ବୀରତ୍ବ, ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜକତା ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜରେ ଏକ ସ୍ଥିର ଓ ପ୍ରଜାବତ୍ସଳ ଶାସନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ରାଜାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରୀତି, କଳାନୁକୂଳ ମନୋଭାବ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଭଳି ଏକ ମହାନ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କୁ ଆବିର୍ଭୂତ କରାଇଥିଲା। ସାରଳା ଦାସ ନିଜ ରଚନାରେ ନିଜର ଜନ୍ମ ପରିଚୟ ସମ୍ପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ ନ କଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ବଳ୍ପରେ ସମଗ୍ର ସାରବତ୍ତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ଆଜନ୍ମରୁ ପିତୃମାତୃହୀନ। ଇଷ୍ଟଦେବୀ ସାରଳାଙ୍କୁ ମାତୃଜ୍ଞାନରେ ଭକ୍ତି କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଆଶ୍ରୟଦାତା ଥିଲେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଭ୍ରାତା ପର୍ଶୁରାମ ପରିଡ଼ା। ଅବିଭକ୍ତ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ତଥା ସମ୍ପ୍ରତି ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର କନକପୁର ନିକଟସ୍ଥ ଝଙ୍କଡ଼ ଗ୍ରାମଠାରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ। ସାରଳା ଦାସ “ମହାଭାରତ” ର ମଧ୍ୟପର୍ବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି —

କନକପୁର ପାଟଣା ଘର ପର୍ଶୁରାମ

ମୁହିଁ ତାର ଅନୁଜ ସାରଳା ଦାସ ନାମ।

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପିତୃଦତ୍ତ ନାମ ଥିଲା ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ପରିଡ଼ା। ରାମାୟଣ ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଏହି ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ। ମହାଭାରତ ଲେଖିବାବେଳେ ନିଜକୁ ଶାରଳାଙ୍କ ପୁତ୍ର ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରି ଏବଂ ଶୂଦ୍ରତ୍ବ ହେବାର ସଂଜ୍ଞା ବହନ ପୂର୍ବକ ନିଜକୁ ସାରଳା ଦାସ ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଇଛନ୍ତି।

ସାରଳା ସାହିତ୍ୟରେ ସମାଜ ସଂସ୍କାର:-

ସାରଳା ଦାସ ତତ୍କାଳୀନ ସମୟର ଜଣେ ଉତ୍ତମ ନିରୀକ୍ଷକ ଓ ସମୀକ୍ଷକ ମଧ୍ୟ। କେବଳ ତତ୍କାଳୀନ ସମୟ କାହିଁକି ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମାଜ ପାଇଁ ଏ ବାର୍ତ୍ତା ଗ୍ରହଣୀୟ। ସମାଜକୁ ସୁଗଠିତ, ସୁଶୃଙ୍ଖଳ, ନ୍ୟାୟ ସଙ୍ଗତ କରାଇବା ପାଇଁ ସେ ନିଜ ରଚନାରେ ଉପଦେଶ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି। ସମାଜକୁ କଳୁଷ କାଳିମାରୁ ମୁକ୍ତ କରି ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ସାରଣୀରେ ସଜାଇବା ତାଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ। ନିଆଁରେ ସୁନା ମିଶ୍ରିତ ଖାଦ ଦୂରହୋଇ ସୁନା ତେଜାଦୀପ୍ତ ହେବା ଭଳି ସାରଳାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ସମାଜ ପରିମାର୍ଜିତ ହୋଇଅଛି। ଯଥାର୍ଥରେ ସାରଳା ଦାସ ଏକ ବଣିଆ ପ୍ରାୟ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସୂଚାରୁରୂପେ ସମ୍ପାଦନ କରିଛନ୍ତି।

ଦୟା ଓ କ୍ଷମା ଏକ ଐଶ୍ୱରୀୟ ଗୁଣ। ଯାହାର ଗାରିମାରେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ହୁଏ ଦୈବୀ ସତ୍ତାର ଅଧିକାରୀ। ସଂସାର ହୋଇଉଠେ ସୁଖମୟ। ଗୃହ ହୁଏ ବୈକୁଣ୍ଠ। ପରହିଂସା ପରନିନ୍ଦା ପ୍ରଭୃତି ଭାବ ମନୁଷ୍ୟକୁ ନିମ୍ନଗାମୀ କରେ। ଏହି ଆସୁରିକ ଗୁଣ ମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତି ହୁଏ ନିନ୍ଦିତ ଓ ସମାଜ ହୁଏ କଳୁଷିତ। ସାରଳା ଦାସ ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କ ମୁଖରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ପାଣ୍ଡୁଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିଲେ ଇର୍ଷାପରାୟଣ । ଏହି ହିଂସା ଓ ଅହଙ୍କାରକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଦରକାର କାରଣ ଏହି ସଂସାର ଅନିତ୍ୟ। ସାରଳାଙ୍କ ଭାଷାରେ —

ପରହିଂସା ପରନିନ୍ଦା ଛାଡ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର

ଅନିତ୍ୟ ସଂସାର ଏହି ଘଟେ ମାୟାଘଟ।

ଲୋଭ ମୋହ କାମ କ୍ରୋଧ ଅହଙ୍କାର ହିଂସା

ଏହା ଦୂର କର ସ୍ଵାମୀ ନ ବଢା ମନୀଷା।

(ଆଦି ପର୍ବ)

ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ପ୍ରେମ ଏକ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ସମ୍ପଦ। ଏହି ପ୍ରେମ ବାନ୍ଧି ରଖେ ଦୁଇଟି ମନକୁ, ଦୁଇଟି ପରିବାରକୁ ଏବଂ ଦୁଇଟି କୂଳକୁ। ସ୍ତ୍ରୀ ସ୍ବାମୀର ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗିନୀ। ସ୍ବାମୀର ହାନି, ଲାଭ,‌ ଯଶ, ଖ୍ୟାତି, ମାନ, ଅପମାନ ସବୁଥିରେ ତାର ଭାଗବାଣ୍ଟ। ଦେହ ମନରେ ସ୍ବାମୀ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତା ହୋଇ ସେ ହୁଏ ପତିବ୍ରତା ସତୀ। ସ୍ବାମୀ ତା ମନର ଗୁପ୍ତ କଥା ସ୍ତ୍ରୀ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରେ ଏକ ବିଶ୍ବସ୍ତ ମିତ୍ର ଭାବରେ। ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟ ସଦୁପଦେଶ ଦିଏ ଭବିଷ୍ୟତର ଯୋଜନା ସମ୍ପର୍କରେ। ଏହିପରି ଭାବେ ସଂସାର ସଡ଼କରେ ଦୁଇଚକ ମାଡ଼ିଚାଲେ ଆଗକୁ ଆଗକୁ। ଗୋଟିଏ ଚକ ଅକ୍ଷଚ୍ୟୁତ ହେଲେ ଯାନଟି ଓଲଟି ପଡିବା ସୁନିଶ୍ଚିତ। ଅନୁରୂପ ଭାବେ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ଦେହର କୀଟ ସମଗ୍ର ଦାମ୍ପତ୍ୟ ପ୍ରେମ ରୂପକ ବୃକ୍ଷକୁ ଧରାଶାୟୀ କରିଦିଏ। ସାରଳା ଦାସ “ମହାଭାରତ” ର ‘ବନପର୍ବ’ ରେ ସ୍ବାମୀ ସ୍ତ୍ରୀର ସମ୍ପର୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା ସ୍ତ୍ରୀ ସ୍ବାମୀର ବିଶ୍ଵାସ ଭାଜନ ହେବା କଥା କହିଛନ୍ତି। ସାରଳାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ —

ରାଜା ବୋଇଲେ ସେ ଅଟେ କୁଳବତୀ ନାରୀ

ସ୍ବାମୀର ବିଶ୍ଵାସ କଥା ରଖେ ଗୁପ୍ତ କରି।

(ବନପର୍ବ)

ଦୁର୍ଯୋଧନ ଥିଲା ଅଭିମାନୀ ଓ ଅହଙ୍କାରୀ। ଗର୍ବରେ ଅନ୍ଧ ହୋଇ ଧରାକୁ ସରା ପ୍ରାୟ ମଣୁଥିଲା। ଅନେକ ନକରାତ୍ମକ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ଦୁର୍ଯୋଧନ ମଧ୍ୟରେ ସାରଳା ଦାସ ସକରାତ୍ମକ ଗୁଣର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟାଇଛନ୍ତି। ତତ୍କାଳୀନ ସମୟରେ ବହୁପତ୍ନୀ ଧାରଣକୁ ନିନ୍ଦା କରି ଦୁର୍ଯୋଧନ ମୁଖରେ ଏକପତ୍ନୀ ବ୍ରତର ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି। “ମହାଭାରତ” ର ‘ଉଦଯୋଗ ପର୍ବ’ ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି —

ଏକା ଭାରିଯାରେ ସିନା ରହେ ସତକ୍ରିୟା

ଅଳପେ ଆୟୁଷ ତୁଟେ ଯାର ବେନି ପ୍ରିୟା।

ନାରୀ ହିଁ ଅନାଦି, ସରସ୍ବତୀ ଓ ଅପର୍ଣ୍ଣା। ନାରୀଠାରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ଓ ପ୍ରଳୟ ହୁଏ। ସେହି ଶକ୍ତି ସ୍ବରୂପିଣୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଜାତିଠାରୁ ଏ ସଂସାର ସୃଷ୍ଟ। ସାରଳା ଦାସ ମୁକ୍ତ କଣ୍ଠରେ ନାରୀ ଜାତିର ଜୟଗାନ କରିଛନ୍ତି। ସଂସାରକୁ ଆଗକୁ ନେବାକୁ ହେଲେ ପୁରୁଷ ସହିତ ନାରୀର ମଧ୍ୟ ସମଭୂମିକା ରହିଛି। ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜରେ କନ୍ୟା ସନ୍ତାନ ଜାତ ହେବାରୁ ନିନ୍ଦା ମିଳୁଥିବାରୁ ଏହାର ଦୃଢ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଛନ୍ତି ସାରଳା ଦାସ। ସାରଳାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ —

ତୁ କିମ୍ପାଇ ନିନ୍ଦା କରୁ ସ୍ତିରୀ ଜନମକୁ

ସ୍ତିରୀ ଉତ୍ପତ୍ତି କରଇ ସିନା ପୁରୁଷକୁ।

ସାରଳା ଦାସ ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନ୍ୟଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ସଚେତନର ବାଣୀ ଶୁଣାଇବାକୁ ପଶ୍ଚାତପଦ ହୋଇନାହାନ୍ତି। ଯେହେତୁ ରାଜା ରାଜ୍ୟର ତଥା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ରକ୍ଷାକର୍ତ୍ତା। ତେଣୁ ପ୍ରଜାମାନେ ରାଜାଙ୍କ ପଦାନୁସରଣ କରନ୍ତି। ତେଣୁ ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ରାଜା ଧର୍ମପ୍ରାଣ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠ, ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜକ ସେ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଜା ସୁଖରେ କାଳାତିପାତ କରନ୍ତି। ପରଧନ ଏବଂ ପରନାରୀରେ ଆସକ୍ତି ଆଣିବା ଅନୁଚିତ। ଯାହାଦ୍ଵାରା ସମାଜ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇପାରିବ। ସାରଳା ଦାସ ମହାଭାରତ ର ଶାନ୍ତି ପର୍ବ ରେ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ମୁଖରେ ରାଜ୍ୟଶାସନ ସମ୍ପର୍କିତ ଉପଦେଶ ବର୍ଣ୍ଣନା କ୍ରମରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ କହିବା ଛଳରେ ସମସ୍ତ ରାଜା ତଥା ରାଜକର୍ମଚାରୀ ମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ସାରଳାଙ୍କ ଭାଷାରେ—

ପରଦାରା ପରଧନେ ଲୋଭ ନ କରିବୁ

ବିବାହିତା ନାରୀ ସଙ୍ଗେ କେବଳ ରହିବୁ।

ଯୈାବନର ପ୍ରକାଶ ପରେ ନାରୀ ଶରୀରରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ। ନାରୀ ହୁଏ ରଜସ୍ୱଳା। ଅପତ୍ୟ ଜାତ ହେବାର କ୍ଷମତାକୁ ନେଇ ନାରୀ ହୁଏ ଅବତରିତା ଜନନୀ ରୂପରେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାସରେ ସେ ଏହିପରି ଭୋଗକରେ ଶାରୀରିକ ଯନ୍ତ୍ରଣା। ଏହି ରଜୋଦର୍ଶନର ପ୍ରଥମ ଦିବସରୁ ଚତୁର୍ଥ ଦିବସ ଯାଏଁ ସେ ହୁଏ ଅଗମ୍ୟା। ଏହି ସମୟରେ ସ୍ବାମୀ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କକୁ ନିଷିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରାଯାଏ। ଉଭୟ ମାନସିକ ଓ ଶାରିରୀକ ରୂପରେ ପୀଡ଼ିତା ନାରୀ କାମ ସୁଖରୁ ହୁଏ ବିରତା। ସାରଳା ଦାସ ଏହି ସମୟରେ ସ୍ବାମୀ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଯୈାନକ୍ରିୟାକୁ ବାରଣ କରି ପଞ୍ଚମ ଦିବସରୁ ଉଭୟଙ୍କ ମିଳନକୁ ସମ୍ମତି ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି। ସାରଳାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ —

ଚତୁର୍ଥ ଦିନେ ଯେ ଯାନ୍ତି ଯୁବତୀର ପାଶ

ଗୋହତ୍ୟା ମାତୃହତ୍ୟା ମାତୃହରଣ ଦୋଷ।

ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ନାନ କରନ୍ତେ ସ୍ତିରୀ ପଞ୍ଚମ ଦିବସେ

ସେଦିନ ଯିବେ ପୁରୁଷ ସ୍ତିରୀଙ୍କର ପାଶେ।

ଏହିପରି ସାରଳା ଦାସ ନିଜ ଲେଖନୀର ଧାରରେ ସମାଜକୁ ସଂସ୍କାରିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି। ନାରୀ, ପୁରୁଷ, ରାଜା, ପ୍ରଜା, କବି, ଯୋଗୀ, ମୁନି, ସାଧୁ ସଭିଙ୍କ ନିମିତ୍ତ ସଂସ୍କାରର ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେହିପଥରେ ଯିବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଅବଶ୍ୟ ଏଥିପାଇଁ ସେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ, ପାପ ପୁଣ୍ୟ ଫଳାଫଳର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଛନ୍ତି ସତ କିନ୍ତୁ ଏହାର ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟରେ ଏକ ମହାନ ଚିନ୍ତାଧାରା ସନ୍ନିବେଶିତ। ବଳଦ ଯେପରି ଭାବେ ଚାଷୀର ଛାଟ ନ ବାଜିଲେ ହଳ କରେନାହିଁ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ସାରଳା ଦାସ ପାପପୁଣ୍ୟ ଛାଟର ଦ୍ୱାହି ଦେଇ ସମଗ୍ର ସମାଜକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାକୁ ପ୍ରଯତ୍ନ କରିଛନ୍ତି। ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ସମାଜର ସଂସ୍କାରକ।

ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ସାରଳା ଦାସ

ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ସାରଳା ଦାସ