କିଏ ଜାଣିଥିଲା 1863 ମସିହାର ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଆଶିଷ ରୂପରେ ଭାରତକୁ ଦେବ ଏକ ଏମିତି ଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନ। ଯିଏ ସ୍ରୁଷ୍ଟି କରିବେ ଏକ ନୂଆ ଭାରତର ପରିଚୟ।

ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ସେ ଥିଲେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି। ପିତା ବିଶ୍ଵନାଥ ଦତ୍ତ ଓ ମାତା ଭୁବନେଶ୍ୱରୀ ଦେବୀଙ୍କ ଅଷ୍ଟମ ସନ୍ତାନ ରୂପରେ କଲିକତା ସ୍ଥିତ ଏକ ବଙ୍ଗୀୟ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ନରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ। ମାଆ ଭୁବନେଶ୍ୱରୀ ଦେବୀ ଜଣେ ଇଶ୍ୱର ବିଶ୍ଵାସୀ ମହିଳା ଥିଲେ। ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ପୂଜା ଆରାଧନା ଓ ପାର୍ଥନାରେ ସବୁବେଳେ ମଗ୍ନ ରହୁଥିଲେ। ହୁଏ ତ ତାଙ୍କର ଭାଗବାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିବା ପ୍ରଗାଢ ଭକ୍ତି ଓ ଅତୁଟ ବିଶ୍ୱାସ ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କ କୋଳରେ ଏମିତି ଜଣେ ସନ୍ଥ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ।

ସମୟ ବିତି ଚାଲିଲା ନରେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟ ସମୟାନୁକ୍ରମେ ବାଲ୍ୟ ରୁ କିଶୋର ହେବାକୁ ଲାଗିଲେ, ତାଙ୍କର ବୟସ ବଢିବା ସଙ୍ଗେସଙ୍ଗେ ଜ୍ଞାନର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହେବାକୁ ଲାଗିଥିଲା । ସେ ଛାତ୍ର ଜୀବନରେ ଜଣେ ଉତ୍ତମ ଛାତ୍ର ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ସଙ୍ଗୀତ ଓ ପୁସ୍ତକ ପଢ଼ିବାର ରୁଚିଥିଲା।ମାଆଙ୍କର ପ୍ରେରଣାରେ ଇଶ୍ୱର ସାଧକ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ସତ୍ତା ଉପରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଏକ ବିରାଟ ପ୍ରଶ୍ନ ଥିଲା। ଯେହେତୁ ତାଙ୍କ ମାଆ ଜଣେ ଭଗବତ୍ ପ୍ରେମୀ ମହିଳା ଥିଲେ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ସତସଙ୍ଗ କୁ ମାଆଙ୍କ ସହ ଯାଉଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ମନରେ ଥିବା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଖୋଜୁଥିଲେ। ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ଦର୍ଶନ ଓ ସତ୍ତା ବିଷୟରେ ସତସଙ୍ଗରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ସାଧୁ ମାନଙ୍କୁ ପଚାରୁଥିଲେ ହେଲେ ତାଙ୍କୁ କୌଣସି ସନ୍ତୋଷଜନକ ଉତ୍ତର ମିଳୁନଥିଲା।

ଏକଦା ନରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଏକ ଆମେରିକୀୟ ଲେଖକଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ପଢୁପଢୁ ଶ୍ରୀ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ। ଏବଂ ସେ ଶ୍ରୀ ପରମହଂସଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ ଭେଟିବାକୁ ଚାଲିଗଲେ। ଶ୍ରୀ ପରମହଂସଙ୍କୁ ଭେଟିବା ସମୟରେ ସେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ, ଆପଣ ଇଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଦେଖିଛନ୍ତି କି? ଉତ୍ତରରେ ପରମହଂସ କହିଥିଲେ ହଁ ମୁଁ ଦେଖିଛି। ନରେନ୍ଦ୍ରଦତ୍ତ ରାମକୃଷ୍ଣଙ୍କର ସରଳ ସ୍ଵଭାବ ଓ ବ୍ୟବହାରରେ ପ୍ରଭାବିତ ହେବା ସଙ୍ଗେସଙ୍ଗେ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଯେତେଥର ଶ୍ରୀ ପରମହଂସଙ୍କୁ ଭେଟୁଥିଲେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଗୁନ୍ଥା ହୋଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନ ରୂପକ ଅଡୁଆ ସୁତାର ଖିଅ ଖୋଲିଖୋଲି ଚାଲିଥିଲା ।

1884 ମସିହାରେ ନରେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପିତା ବିଶ୍ଵନାଥ ଦତ୍ତଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ଓ ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ନରେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପରିବାରରେ ଆର୍ଥିକ ସଂକଟ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। ନରେନ୍ଦ୍ର ଶ୍ରୀ ପରମହଂସଙ୍କ ସଂଷ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଭାଗବାନଙ୍କୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିବାକୁ ଲାଗିଥିଲେ। ଦିନେ ପରମହଂସଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର କାଳୀ ମନ୍ଦିରରେ ଭେଟି ଦେବୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପରିବାର ଆର୍ଥିକ ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଜଣେଇବାକୁ ଗୁହାରି କରିଥିଲେ। ପରମହଂସଙ୍କ ଉପଦେଶ କ୍ରମେ ସେ ନିଜେ ମା କାଳୀ ଙ୍କୁ ପାର୍ଥନା କଲେ ଏବଂ ଦେବୀଙ୍କ ଦର୍ଶନ ପାଇଥିଲେ। ସେଦିନଠୁ ସେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ଦର୍ଶନରେ ନିଜକୁ ସାମିଲ କଲେ ଏବଂ ଶ୍ରୀ ରାମକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନିଜର ଗୁରୁ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କଲେ। ସନ୍ଥ ଓ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଗ୍ରହଣ ପରେ ସେ ନରେନ୍ଦ୍ର ଦତ୍ତ ରୁ ବିବେକାନନ୍ଦ ନାମ ରେ ଏକ ନୂତନ ପରିଚୟ ପାଇଥିଲେ।

1885 ମସିହାର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଗଳା କର୍କଟରେ ପୀଡ଼ିତ କାରଣରୁ ରାମକୃଷ୍ଣ ଗୁରୁତର ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ। ଗୁରୁଙ୍କର ଏମିତି ଅବସ୍ଥା ଦେଖି ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ ଏବଂ ବିବେକାନନ୍ଦ ଏକ ଯୁବକମାନଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠି ଗଠନ କଲେ, ଯେଉଁମାନେ ରାମକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁଗାମୀ ଥିଲେ ଏବଂ ଏକାଠି ସେମାନେ ଗୁରୁଙ୍କର ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯତ୍ନ ନେବାକୁ ଲାଗିଲେ।

ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ କର୍କଟ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ କାରଣ ରୁ ଏକ ପାତ୍ର ରେ ରକ୍ତ ଓ କଫ ତ୍ୟାଗ କରୁଥିଲେ। ଦିନକର ଘଟଣା ପରମହଂସଙ୍କର ଜଣେ ଅନୁଗାମୀ ତାଙ୍କ ସେବା ସମୟରେ ପରମହଂସଙ୍କ ରକ୍ତ ଓ କଫ ପାତ୍ରରେ ତ୍ୟାଗ କରୁଥିବା ଦେଖି ଘୃଣାଭାବ ପୋଷଣକଲେ ଗୁରୁଙ୍କ ପ୍ରତି ଏମିତି ବ୍ଯବହାରରେ ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ କ୍ଷୁବ୍ଧହୋଇ ପାତ୍ରରେ ଗୁରୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥିବା ରକ୍ତ ଓ କଫକୁ ନିଜେ ପିଇଗଲେ। ଅନ୍ୟ ଅନୁଗାମୀମାନେ ଏହା ଦେଖି ଚକିତ ହେବା ସଙ୍ଗେସଙ୍ଗେ ଗୁରୁଙ୍କ ପ୍ରତି ଶିଷ୍ୟ ର ନିଷ୍ଠା ଓ ସମର୍ପଣ କେମିତି ହେବା ଦରକାର ତାହା ଜାଣିଥିଲେ।

16 ଅଗଷ୍ଟ 1886ରେ ଶ୍ରୀ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ ଦେହ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ। ଗୁରୁଙ୍କ ଦେହ ତ୍ୟାଗ ପରେ ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଓ ଅନ୍ୟ ଅନୁଗାମୀ ମାନେ ଉତ୍ତର କୋଲକାତାର ବାରଣଗଡ଼ରେ ରାମକୃଷ୍ଣ ମଠ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକରି ରହିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ, ଭାରତର ସଂସ୍କୁତି ପରମ୍ପରା ଓ ବେଦ, ଭଗବତ୍ ଗୀତାର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ନିମନ୍ତେ ସେ ବିଶ୍ଵ ପରିଭ୍ରମଣ କରୁଥିଲେ। ଦେଶର ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଦା ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିଲେ। ସ୍ବାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ନେତା ଥିଲେ ସେ ଜଣେ ଉତ୍ତମ ଚିନ୍ତକ, ମହାନ ବକ୍ତା ତଥା ଉତ୍ସାହି ଦେଶ ସେବକ ଥିଲେ। ସେ ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ନିରନ୍ତର ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ।

ଏକଦା ସ୍ବାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଆମେରିକାର ଚିକାଗୋ ସହରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଥିବା ବିଶ୍ୱ ଧର୍ମ ସମ୍ମିଳନୀ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ। ସେ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ, ବେଦବେଦାନ୍ତ ଏବଂ ଗୁରୁ ରାମକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଦାର୍ଶନିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ। ବାହାରି ପଡିଲେ ଚିକାଗୋ, ବାଟରେ ବହୁ ଅସୁବିଧା ସମ୍ମୁଖୀନ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ହାର୍ ମାନିନଥିଲେ। ସମ୍ମିଳନରେ ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ କହିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଆଗଲା ସେ ପୂରା ନିରବ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ନୀରବତା ଦେଖି ସେଠାକାର ଉପସ୍ଥିତ କିଛି ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କୁ ପରିହାସ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ। କିଛି ସମୟ ପରେ ଯେତେବେଳେ ଉପସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ଜନ ସାଧାରଣଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ଯରେ କହିବାକୁ ଲାଗିଲେ 'ହେ ମୋର ଆମେରିକାର ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀ ମାନେ' ଉପସ୍ଥିତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଥିଲା ଏ ଉଦଘାଟନୀ ବାକ୍ୟାଂଶ ଏବଂ ସମସ୍ତେ ଛିଡ଼ା ହୋଇ କରତାଳି ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କୁ ସ୍ବାଗତ କରିଥିଲେ। ହିନ୍ଦୁଧର୍ମକୁ ବିଶ୍ଵ ମାନଚିତ୍ରରେ ରଖି ସେ ବେଦାନ୍ତ ନୀତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମହତ୍ୱ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।

ସ୍ୱାମୀଜୀ ଆମେରିକା ସମେତ ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଭାରତର ଧର୍ମ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ଦିଗରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ। 1897 ମସିହାରେ ସେ ଯେତେବେଳେ ଭାରତକୁ ଫେରିଲେ ସେ କୋଲକାତା ସ୍ଥିତ ବେଲୁର ଠାରେ ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଦେଶର ଗରିବ ଦୁଖି ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସେବା କରିବା।

1902 ମସିହାରେ ବେଲୁର ମଠରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପରେ ସେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ନିଜ କୋଠରୀରେ ଧ୍ୟାନ କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଦେଶବାସୀଙ୍କ ସାମୂହିକ କଲ୍ୟାଣ ତାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ସେ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ କି ଉଠ ଜାଗ୍ରତ ହୁଅ ଏବ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ ନିମନ୍ତେ ଚେଷ୍ଟା ଜାରି ରଖ ଏବଂ ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିପାରିଥିଲା ଯୁବସମାଜକୁ।

ଦାର୍ଶନିକ ଓ ସନ୍ଥ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ

ଯେବେ ଯାଏଁ ଜୀବନ ଅଛି ସବୁବେଳେ ଶିଖନ୍ତୁ କାରଣ ଅନୁଭବ ହିଁ ସବୁଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷକ।