ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ର ପରତନ୍ତ୍ର ର ତାଡନା ରେ ଗ୍ରସିତ ଭାରତ-ଖଣ୍ଡ ; ଅତ୍ୟାଚାର ର ବିଶାଳ ପାଦ ତଳେ ଦଳିତ ଭାରତୀୟ ଏବଂ କିଂକର୍ତ୍ତବ୍ୟବିମୂଢ ଅବସ୍ଥା ରେ ଅଖିଳ ଜନ ମାନସ ର ଚେତନା। ଏପରି ଘଢିସନ୍ଧି ମୁହୂର୍ତ୍ତ ରେ ଉଦ୍ଭାସିତ ହୁଏ ଏକ ବିରାଟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ର। ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ଶସ୍ତ୍ର-ଝଙ୍କାର ରେ 'ଯୁଦ୍ଧଂ ଦେହି' ର ଉଦ୍-ଘୋଷ କରୁଥିବା ବେଳେ ସେ ଅହିଂସା ର ମାର୍ଗ ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ର ଏକ ନବୀନ ପନ୍ଥା ଉନ୍ମୋଚନ କଲେ। ଏହି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହିଁ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ କୁ ସୁଦୂର ପ୍ରସାରୀ କରି ପାରିଲା । ସେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ କିଛି ଅଭିଯାତ୍ୟ ନଗର ରେ ସୀମିତ ନ ହୋଇ ସାମାନ୍ୟ ଜନ ମାନସ ରେ ସୃଷ୍ଟି କଲା ସ୍ଵାଧୀନତା ର ଆଶା।

ସେହି ଆଶା ର ସ୍ରୋତ ରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ୧୮ ବର୍ଷ ର ଜଣେ ନବ ଯୁବକ ସମ୍ବଲପୁର ରେ ନିଜ ମିତ୍ର ମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ସଭା ର ଆୟୋଜନ କଲେ। ବିଷୟ ବସ୍ତୁ ଟି ଥିଲା 'ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ' । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ର ଏକ ପ୍ରତିରୂପ ରୂପେ ପ୍ରଥମେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ବିରୁଦ୍ଧ ରେ ଏକ ପଦ ଯାତ୍ରା ସଂଘଟିତ ହେଲା ଯାହା ସେ ଅଞ୍ଚଳ ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧିବାସୀ ଙ୍କ ମନ ପ୍ରାଣ କୁ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରି ମୃତପ୍ରାୟ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା-ଆଶା କୁ ସଂଜୀବିତ କଲା। ଯାହା ରୂପ ନେଲା ସମ୍ବଲପୁର ରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଲାନ ର। ଏ ଆନ୍ଦୋଳନ ର ବହ୍ନି କୁ ନିର୍ବାପିତ କରିବା ପାଇଁ ଯୁବକ ଟି କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା । ହେଲେ ଆନ୍ଦୋଳନ ର ଯେଉଁ ବହ୍ନି ଜନ ମାନସ ରେ ପ୍ରଜ୍ବଳିତ ଥିଲା ତାହା କିଛି କ୍ଷଣ ପାଇଁ ଶିଥିଳ ହେଇ ଯାଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ବହ୍ନି ର ବୀଜ ଥିଲା ଉଜ୍ଜୀବିତ ।

ଜେଲ୍ ରୁ ମୁକ୍ତ ହେଲା ପରେ କଂଗ୍ରେସ ର ବିଭିନ୍ନ ବୈଠକ ରେ ଯୋଗ ଦେଇ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ରେ ସେ ନିଜ କୁ ତିଲାଞ୍ଜଳି ଦେଲେ। ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆଗରେ ସେ ନିଜ କୁ ସମର୍ପି ଦେଇ ଥିଲେ, ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ର ହିଁ ପାଦ ପଥ ରେ ଚାଲି ସେ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ, ଖଦୀ ଓ ଚରଖା ଆନ୍ଦୋଳନ ରେ ଯୋଗ ଦେଲେ। ଗାନ୍ଧିଜୀ ଙ୍କ ସମ୍ବଲପୁର ଆଗମନ ସମୟ ରେ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା ଓ ୧୪ ବର୍ଷ ପାଇଁ କର ଦଣ୍ଡ ଦିଆଗଲା ।

ଗାନ୍ଧୀ ଙ୍କ ପରମ ଆକାଂକ୍ଷା ର ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ଆୟାମ ଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ରୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଭଳି ମାନସିକତା ରୁ ମୁକ୍ତି।

ଏହି ଦ୍ୱିତୀୟ ଆୟାମ କୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ସେ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳ ରେ ଏଥି ପ୍ରତି ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କଲେ। ପଛୁଆ ବର୍ଗ ଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର ରେ ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଲେ। ଏହି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ରେ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଭାରତ ଛାଡ଼) ହେବାର ଥିଲା। ଏହାର ଠିକ୍ ପୂର୍ବରୁ ହିଁ ବମ୍ବେ ରୁ କଂଗ୍ରେସ ଅଧିବେଶନ ରୁ ଫେରୁ ଥିବା ସମୟ ରେ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା। ଏହା ଅଞ୍ଚଳ ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କୁ ଦ୍ରବିତ କରିବା ବଦଳ ରେ ଆହୁରି ତୀବ୍ରତର କରି ଦେଲା। କ୍ରମେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ରେ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ର ମୂଳଦୁଆ କୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେଇଥିଲା ।

ସ୍ଵୀୟ ଜୀବନ କୁ ବେଖାତିର କରି ସେ ବଞ୍ଚି ଥିଲେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଜୀବନ । ଏକ ସମୟ ରେ ନିଜ ମୃତ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ପୁତ୍ର ର ଅଗ୍ନି ସଂସ୍କାର କରି ତୁରନ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ପ୍ରକିତ ବୈଠକ ରେ ଯୋଗ ଦେବା କୁ ବି ସେ ପଶ୍ଚାତପଦ ହେଇ ନାହାନ୍ତି। ସେହି ପରି ଅନ୍ୟ ଏକ କ୍ଷଣ ରେ ସେ ନିଜ କନ୍ୟା ସନ୍ତାନ ଟି କୁ ବ ହରେଇଥିଲେ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ର ମହାଯଜ୍ଞ ରେ ନିଜ ସର୍ବସ୍ବ ଆହୂତି ଦେଇଥିବା ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଥିଲେ ସମ୍ବଲପୁର ର ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ମିଶ୍ର । ଉତ୍କଳୀୟ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସେନାନି ଙ୍କ କ୍ଷୀତିଜ ରେ ସେ ଏକ ଉଜ୍ଜଳ ନକ୍ଷତ୍ର ଭାବେ ଆଜି ବି ଦେଦିପ୍ୟମାନ।

....

ସୌଜନ୍ୟ :

1. Odisha historical research journal (OHRJ) Volume LVIII No. 1 & 2

2. Azadi ka Amrit mahotsav web portal

ବି. ଦ୍ର.

ଇତିହାସ ର ତିଥି/କାଳ ଆଦି ପ୍ରତି ଅନେକ ଉଦାସୀନ ମନୋଭାବ ରଖନ୍ତି। ତେଣୁ ପ୍ରୋକ୍ତ ବିଷୟ ବସ୍ତୁ ଇତିହାସ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ ସୁଦ୍ଧା ତାହାକୁ ପାଠକ ରମଣୀୟ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛି। ତଥାପି ନିୟମ ରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟି ରୁ ନିମ୍ନ ରେ ତିଥି ସମୟ ଉଲ୍ଲିଖିତ ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରୟଣ ମିଶ୍ର ଙ୍କ ଜନ୍ମ : 11 ଏପ୍ରିଲ 1904

ମିତ୍ର ମେଳ ରେ ସଭା ର ଆୟୋଜନ : 2 ଜାନୁଆରୀ 1921

ପ୍ରଥମ ବନ୍ଦୀ : 31 ମାର୍ଚ୍ଚ 1922

ଦ୍ୱିତୀୟ ବନ୍ଦୀ : 1930

ବିପ୍ଳବ ହିଁ ଜୀବନ ଯାହାର..

ଓଡ଼ିଶା ର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ର ସ୍ୱଳ୍ପଜ୍ଞାତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସେନାନୀ " ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ମିଶ୍ର "