ପୃଥିବୀର ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ ତିନିଭାଗ ଜଳ ଗୋଟିଏ ଭାଗ ସ୍ଥଳଭୂମିକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି।ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ପ୍ରକୃତି ଉପାଦାନ ର ଗନ୍ତାଘର କୁହାଯାଇଥାଏ।କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ନଦୀ ନାଳ ତ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଝରଣା, କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ତ କେଉଁଠି ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ ଓ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଜଳପ୍ରପାତ। ବହୁତ ପ୍ରକାର ଜଳପ୍ରପାତ ରହିଛି ଯାହା ଓଡ଼ିଶାର ଲୋଭନୀୟ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଇ ପାରିଛି।

ଖଣ୍ଡଧର ଜଳପ୍ରପାତ ଭାରତର ଓଡ଼ିଶାର ସୁନ୍ଦରଗଡ ଜିଲ୍ଲାର ବୋନାଇଗଡ ନନ୍ଦପାନିରେ ଅବସ୍ଥିତ । ମୟୂରଭଞ୍ଜର ବରେହପାନି ଜଳପ୍ରପାତ ପରେ ଏହା ଭାରତର ନବମ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଜଳପ୍ରପାତ ଏବଂ ଓଡିଶାର ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଜଳପ୍ରପାତ |

ଖଣ୍ଡଧର ଜଳପ୍ରପାତ (ସୁନ୍ଦରଗଡ) ଓଡିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ |ଖଣ୍ଡଧର ଜଳପ୍ରପାତ ରାଉରକେଲା ଠାରୁ ବୋନାଇଗଡ ଦେଇ 104 କିଲୋମିଟର କେନ୍ଦୁଝର ଠାରୁ 132 କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ।ଏହା ଏକ ଖଣ୍ଡା ପରି ଦେଖାଯାଏ ସେଥିପାଇଁ ଏହାର ନାମ ଖଣ୍ଡାଧାରାର ଜଳପ୍ରପାତ | କୋରାପାନି ନାଳ ଏକ ଛୋଟ ରଣା, ଗୋଟିଏ ଡ୍ରପରେ 244 ମିଟର (801 ଫୁଟ) ଉଚ୍ଚତାରୁ ଖସିଯାଏ |

ରାଉରକେଲା ଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୯0 କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଖଣ୍ଡାଧାର ଜଳପ୍ରପାତ ହେଉଛି ଓଡ଼ିଶାର ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପତନ ଏବଂ ଭାରତରେ ଦ୍ୱାଦଶ ସ୍ଥାନରେ ୮୦୧ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତା ରହିଛି।

ଖଣ୍ଡଧର ଚାରିପାଖରେ ରହୁଥିବା ପାହାଡି ଭୁୟାଁ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରୋଚକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅଛି |

“ଏକ ପାହାଡି ଭୁୟାଁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ କହେ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ପର୍ବତ କିପରି ଏତେ ମହାନ୍ ହେଲା | ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସୁନ୍ଦରଗଡ ଶାଖା ଏକଦା "କଙ୍କାଲା ଦେବୀ" ନାମକ ଜଣେ ବଳାତ୍କାର ଦେବୀଙ୍କ ପାଖରେ ଥିଲା, ଯିଏ ଗଛ, ମାଟି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷ ଖାଉଥିଲା | ହତାଶ ହୋଇ ପରୀ ଭୁୟା ତାଙ୍କୁ ଏକ ପଥର ଉପରେ ରଖିଥିଲେ, ଯାହା ସେ ମଧ୍ୟ ଖାଇଥିଲେ - ଏକ ଗଭୀର ଗର୍ତ୍ତ ସୃଷ୍ଟି କରି ସେଥିରୁ ଖଣ୍ଡଧାରା (ବିଭାଜିତ ପଥର ଜଳପ୍ରପାତ) ଢାଳିଥିଲେ | ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କର ଜଳ ଥିଲା। ତା’ପରେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଏକ ଦମ୍ପତି

ଖଣ୍ଡାଧର ପର୍ବତର ଶେଷରେ ଥିବା ପୂର୍ବ କିମ୍ବା କିଓନହାରରେ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ | ସେମାନଙ୍କର ଆଶାକର୍ମୀମାନେ ଦୂରରେ ଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଏକ ଗଦା ଶସ୍ୟ ବାହାରେ ଛାଡି ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା, ପକ୍ଷୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ଖାଉ ନଥିଲେ | ରାଶି ଭିତରେ ଏହି ଦମ୍ପତି ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସମୃଦ୍ଧିର ରକ୍ଷକ କାନ୍ତ କୁମାରୀ ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ଦେବୀ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ତାଙ୍କୁ ଚୋରି କରି ସୁନ୍ଦରଗଡକୁ ଆଣିଥିଲେ, ତେଣୁ ତାଙ୍କର ଅନୁଗ୍ରହ ସେମାନଙ୍କର ହୋଇଗଲା।

କାଲିଙ୍ଗା ବାଣିଜ୍ୟିକ ନିଗମ ଲିମିଟେଡ୍ 133 ହେକ୍ଟର ଉପରେ ବିସ୍ତାରିତ ଖଣ୍ଡଧର ପାହାଡ ଉପରେ କୁର୍ମିତର ଖଣି ଚଳାଇଥାଏ |

ଏହା ଚାଇନାକୁ ଲୁହାପଥର ଏବଂ କୋରିଆକୁ ମାଙ୍ଗାନିଜ ଖଣି ରପ୍ତାନି କରେ | ଏକ ପର୍ବତାରୋହଣ ସ୍ରୋତର ବିଭ୍ରାଟ ଯୋଗୁଁ ଖଣ୍ଡଧାରା ଜଳପ୍ରପାତର ଆଂଶିକ ଶୁଖିଗଲା | ରାଜ୍ୟ ମାଲିକାନା ଓଡିଶା ମିନେରାଲ୍ କର୍ପୋରେସନ୍ରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଖଣିଗୁଡିକ 1,212. ହେକ୍ଟରରେ ବ୍ୟାପିଛି, ଲୁହାପଥର ଯୋଗାଣ ପାଇଁ ଆଡୁନିକ୍ ମେଟାଲିକ୍ ଏବଂ ରେକ୍ସନ୍ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ସ ସହିତ ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଛି | ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ପୋସ୍କୋ ଇଣ୍ଡିଆକୁ 2500 ହେକ୍ଟର ଜମି ପଟ୍ଟା ଦେବାକୁ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି , ଯାହା ସ୍ଥାନୀୟ ବିରୋଧର କାରଣ ହୋଇଛି ଏବଂ ମାମଲା କୋର୍ଟକୁ ଯାଇଛି। 2012 ସୁଦ୍ଧା କୋର୍ଟର ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରାଯାଇଛି।

ସବୁଜ ଔଷଧୀୟ ତତ୍ବ ଉଦ୍ଭିଦ ଗୁଡିକ ସାଥିକୁ ଶାଳ, ଶାଗୁଆନ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବୃକ୍ଷ ହାତୀକୁ ନାନା ରକମର ପଶୁପକ୍ଷୀ ର ମିଳନ ସ୍ଥଳି ହୋଇଛି।

ମଧୁସ୍ମିତା ସାହୁ

ବ୍ରହ୍ମା ନଗର ପ୍ରଥମ ଗଳି

ବ୍ରହ୍ମପୁର

ଜିଲ୍ଲା-ଗଞ୍ଜାମ

ଓଡ଼ିଶା

ମୋ---୯୩୪୮୨୮୫୪୧୬