*ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକନୃତ୍ୟ*

---- ଜ୍ଞାନ ରଞ୍ଜନ ବିଶ୍ଵାଳ, ସାମ୍ବାଦିକ, କୋଣାର୍କ...…....

ଲୋକନୃତ୍ୟ କହିଲେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଯେ କୌଣସି ପ୍ରଦେଶର ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷା, ଜାତି ଓ ଅଞ୍ଚଳର ସଂସ୍କୃତି, ଶୈଳୀ, ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା ଓ ବେଶପୋଷକ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସମୂହ ଦ୍ବାରା ପରିବେଷଣ କରାଯାଉଥିବା ନୃତ୍ୟ କଳା। ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକନୃତ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପରିଚାୟକ । ଓଡ଼ିଆ ଜୀବନ ଶୈଳୀ ଏବଂ ପ୍ରଥା ସହିତ ଏହି ନୃତ୍ୟ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଧର୍ମଚାର, ମନୋରଞ୍ଜନ, ଶ୍ରମ ଅପନୋଦନ, ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଆଦି ବହୁବିଧ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ନେଇ ଲୋକନୃତ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଗ୍ରାମବହୁଳ ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଟିକେ ଆନନ୍ଦ ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଅନୁଷ୍ଠିତ କରାଯାଏ ଯାତ୍ରା ଓ ମହୋତ୍ସବମାନ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତ ଓ ଜାତି ମାନଙ୍କୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ ହୁଏ ଯାହା ନିଜ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସସ୍କୃତି, କଳା, ପରମ୍ପରା ଓ ଏକତାକୁ ବଜାୟ ରଖେ। ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ବପର୍ବାଣି ସହ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକନୃତ୍ୟର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଏହିସବୁ ନୃତ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଖୋଲା ଆକାଶତଳେ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକନୃତ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାର ପାରମ୍ପରିକ ସଂଗୀତ ଓ ବହୁଲୋକପ୍ରିୟ ଢଗଢମାଳି ଆଦିର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । ଏହାସହିତ ପାରମ୍ପରିକ ବାଦ୍ୟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ପାରମ୍ପରିକ ପୋଷାକ ଓ ଭାବଭଙ୍ଗୀ ଦ୍ଵାରା ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ ହୁଏ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ଏପରି ଅନେକ ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ରହିଛି ଯାହା ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ପରିଚିତ ଦେବା ସହ ଓଡ଼ିଶାର କଳା, ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା କୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିଛି। ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲା ତଥା ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ଲୋକନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ କେତେକ ନୃତ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ସହ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଗୌରବ ଆଣିଛି।

ସେଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେସଖୀ କଣ୍ଢେଇ ନାଚ, ଦଣ୍ଡ ନାଚ, ଚଇତିଘୋଡା ନାଚ, ଛଉ ନାଚ, କରମା ନାଚ, ଘୁମୁରା ନାଚ, ଡାଲଖାଇ, ପାଲା, ଚଢ଼େଇଆ ନାଚ, ତାମସା, ଗୋଟିପୁଅ ନାଚ, ଦାସକାଠିଆ, ରସରକେଲି, ପ୍ରହ୍ଲାଦ ନାଟକ, ଲୀଳା, ନାଗାନାଚ, ସମ୍ବଲପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ବହୁଳ ଭାବରେ ପରିବେଷଣ ହେବା ସହ ଓଡ଼ିଶା ସହ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଅର୍ଜନ କରିଛି।

ଏଥି ସହିତ ଓଡ଼ିଆର ଅନେକ କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ଅନେକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରାଯାଏ। ତାହା ଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟରୁ ଆଦିବାସୀ ନାଚ, ଦେଶିଆ ନାଚ, ଗଦବା ନାଚ, କନ୍ଧ ନାଚ, କୋୟା ନାଚ, ଓଁରା ନାଚ, ସଉରା ନାଚ, ପରଜା ନାଚ, କରମା, କଣ୍ଢେଇ ନାଚ, ସଖୀ କଣ୍ଢେଇ ନାଚ , କାଠି କଣ୍ଢେଇ, କେନ୍ଦେରା ଗୀତ, ଖଞ୍ଜଣି ଭଜନ, ଗୋଟିପୁଅ, ଘଘୁମୁରା ନାଚ, ଚୁଟ୍କୁଚୁଟା, ଚଇତି ଘୋଡ଼ା ନାଚ, ଚକୁଳିଆ ପଣ୍ଡା, ଚଢ଼େଇଆ ନାଚ, ଛଉ ନାଚ, ଝୁମର, ଡାଲଖାଇ ନାଚ, ଢଣ କୋଇଲା, ଢୁମ୍ପା ନାଚ, ତାମସା ନାଟ, ଦଣ୍ଡନାଟ, ଦାସକାଠିଆ, ଧନୁଯାତ୍ରା, ଧୁଡୁକି ନାଚ, ନାଚନିଆଁ, ପଶୁନୃତ୍ୟ, ପ୍ରହ୍ଲାଦ ନାଟକ, ପାଟୁଆ ଯାତ୍ରା, ପାଟୁଆ ନାଚ, ପାଲା, ଯୋଡ଼ି ଶଙ୍ଖ ନୃତ୍ୟ, ରଣପା ନୃତ୍ୟ, ରାବଣଛାୟା, ସଖୀ ନାଚ ବା ସଖୀନାଟ, ସୁଆଙ୍ଗ, ସଙ୍କୀର୍ତ୍ତନ, ହରିକଥା, ଲଉଡ଼ି ନାଚ, ଲଙ୍କାପୋଡ଼ି, ଲୀଳା, ରାମଲୀଳା, କୃଷ୍ଣଲୀଳା, ରାସଲୀଳା, ରାଧା ପ୍ରେମ ଲୀଳା, ରାଧା ମାନ ଲୀଳା ଅନ୍ୟତମ ଲୋକନୃତ୍ୟ ଭାବେ ଓଡ଼ିଶାର ଗର୍ବ ଗୌରବ ଆଣିଛି।

ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକନୃତ୍ୟ

ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାର ପ୍ରତୀକ ଲୋକନୃତ୍ୟ