ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କାଶୀରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ରହି ନାନାଦି ଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ କରି ପଣ୍ଡିତ ଉପାଧି ନେଇ ଫେରିଲେ । ଗ୍ରାମର ଜଣେ କୃଷକ ପଚାରିଲେ- ପଣ୍ଡିତ ମହାଶୟ! କହିପାରିବ ପାପର ଗୁରୁ କିଏ? ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଣି ପଣ୍ଡିତ ମହାଶୟ ହଡ଼ବଡ଼େଇ ଗଲେ । କାରଣ ଭୌତିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ତ ଅଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ପାପର ଯେ ଗୁରୁ ଅଛନ୍ତି ଏହା ତାଙ୍କର ବୁଝିବା ତଥା ଅଧ୍ୟୟନ ବହିର୍ଭୂତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଥିଲା । ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ବୋଧହେଲା କାଶୀରେ ରହି ତାଙ୍କର ଅଧ୍ୟୟନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନାହିଁ । ଏହି କାରଣରୁ ସେ ପୁନଃ କାଶୀଧାମ ଗଲେ । କିନ୍ତୁ ବିଡ଼ମ୍ବନା ଏହାଥିଲା ଯେ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଇନଥିଲେ । ଆକସ୍ମିକ ଭାବରେ ଦିନେ ସେ ଏକ ବାରାଙ୍ଗନାକୁ ଭେଟିଲେ । ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ଗଭୀର ଚିନ୍ତାଚ୍ଛନ୍ନ ମୁଖମଣ୍ଡଳ ଦେଖି ବାରାଙ୍ଗନା ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ପଣ୍ଡିତ କୃଷକର ପ୍ରଶ୍ନ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଲେ । ବାରାଙ୍ଗନା ଏହା ଶୁଣି ହସିହସି କହିଲା- ପଣ୍ଡିତ ମହାଶୟ! ଏହାର ଉତ୍ତର ତ ଅତି ସହଜ । କିନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କୁ କିଛିଦିନ ମୋର ପଡ଼ୋଶୀ ଭାବରେ ରହିବାକୁ ହେବ । ବାରାଙ୍ଗନା ନିଜ ଗୃହ ନିକଟରେ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଦେଲେ । ପଣ୍ଡିତ ନିଜକୁ ଶୁଦ୍ଧପୂତ, ନିଷ୍ଠାବାନ ପ୍ରମାଣିତ କରାଇବା ନିମନ୍ତେ ବାହାର ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରୁନଥିଲେ । ତେଣୁ ସ୍ୱହସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟଖାଇ ସେଠାରେ ରହୁଥାନ୍ତି । କିଛିଦିନ ଏହିଭଳି ଅତିବାହିତ ହୋଇଗଲା । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଅସଲ ଚିନ୍ତା, ସମସ୍ୟା ଏବେଯାଏ ଦୂର ହୋଇନଥିଲା । ଦିନେ ବାରାଙ୍ଗନା ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ କହିଲା- ପଣ୍ଡିତ ମହାଶୟ! ଆପଣ ବହୁ କଷ୍ଟରେ ରୋଷେଇ କରୁଛନ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟହ । ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁୁତିରେ ୩/୪ ଘଣ୍ଟା ଯାଉଛି । ଏଠାରେ ବାହାରର କେହି ଦେଖିବା ନିମନ୍ତେ ନାହାନ୍ତି, ମୋତେ ଅନୁମତି ଦେଲେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଭାବରେ ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଦିଅନ୍ତି । ଆପଣ ମୋତେ ଏହି ସେବା କରିବାର ଅନୁମତି ଦିଅନ୍ତୁ । ପ୍ରତିବଦଳରେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟହ ଦକ୍ଷିଣା ସ୍ୱରୂପ ପାଞ୍ଚଟି ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ମୋହର ଦେବି ।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ଓ ଏହାସହ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଭୋଜନ, ଦୁଇହାତରେ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ । ଏହି ଲୋଭରେ ପଣ୍ଡିତ ନିଜର ଆଚାର-ଧର୍ମ, ନିୟମ-ବ୍ରତ, ସବୁକିଛି ଭୁଲିଗଲେ । ବାରାଙ୍ଗନାଙ୍କୁ କହିଲେ- ଠିକ୍‍ ଅଛି, ତୁମର ଇଚ୍ଛା ଅବଶ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବି, କିନ୍ତୁ ମନେରଖ ଏହା ଯେପରି କେହି ନ ଦେଖନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ଦିନ ବାରାଙ୍ଗନା ସୁସ୍ୱାଦୁ ଭୋଜନ ଦେଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ଦିନ ପଣ୍ଡିତ ଖାଇବାକୁ ତତ୍ପର ହେଉଥିଲାବେଳେ ବାରାଙ୍ଗନା ସମ୍ମୁଖରେ ଖାଦ୍ୟ ଥାଳି ରଖି ହଠାତ୍‍ ଏହାକୁ ସମ୍ମୁଖରୁ ଘୁଞ୍ଚାଇ ଦେଲେ । ପଣ୍ଡିତ ଏଥିରେ କ୍ରୋଧାନ୍ୱିତ ହୋଇ କହିଲେ- ଏ କ'ଣ? ମୋ ସହ ଥଟ୍ଟା କରୁଛ ।

ପରିହାସ ନୁହେଁ, ଏହା ତ ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ସଠିକ ଉତ୍ତର । ଏଠାକୁ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ଆପଣ ଭୋଜନ ତ ଦୂରର କଥା । କାହା ହାତରୁ ପାଣି ସୁଦ୍ଧା ସ୍ପର୍ଶ କରୁନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ଲୋଭରେ ମୋ ଭଳି ଜଣେ ପତିତା ହାତରୁ ଶେଷରେ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଏହି ଲୋଭ ତ ପାପର ଗୁରୁ ଓ ପାପର ମୂଳକାରଣ । ପଣ୍ଡିତ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ ଏବଂ ନିଜ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଇଗଲେ ।

ଲୋଭ ଆଚ୍ଛାଆଚ୍ଛା ବିବେକୀ, ବୁଦ୍ଧିମାନ, ବିଚାରବନ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଚକ୍ଷୁହୀନ କରିଦିଏ । ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ବିଜ୍ଞ, ବିଚାରବନ୍ତ, ବିବେକୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଲୋଭର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇନଥାନ୍ତି । କାରଣ ସେମାନେ ଭଲଭାବରେ ଜାଣିଥାନ୍ତି ଯେ ଏଥିରେ ଥରେ ଫସିଗଲେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହା ଘୋର ବିପର୍ଯ୍ୟୟର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ଲୋଭ ହେତୁ ପାପ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଜାତ ହୋଇଥାଏ ଆଉ ଏଥିରୁ ବର୍ତ୍ତିବା ମୁସ୍କିଲ ହୋଇଯାଏ ।

ଲୋଭାତ୍କ୍ରୋଧଃ ପ୍ରଭବତି ଲୋଭାତ୍କାମଃ ପ୍ରଜାୟତେ ।

ଲୋଭାନ୍ମୋହଶ୍ଚ ନାଶଶ୍ଚ ଲୋଭଃ ପାପସ୍ୟ କାରଣମ୍ ॥

(ହିତୋପଦେଶ, ମିତ୍ରଲାଭ, ୨୭)

ଲୋଭରୁ କ୍ରୋଧଭାବ ଉପୁଜିଥାଏ, ଲୋଭରୁ କାମନା ବା ଇଚ୍ଛା ଜାଗ୍ରତ ହୋଇ ଥାଏ, ଲୋଭରୁ ହିଁ ବ୍ୟକ୍ତି ମୋହିତ ହୋଇ ବିବେକ ହରେଇ ବସେ ଏବଂ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିନାଶର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ବସ୍ତୁତଃ ଲୋଭ ସମସ୍ତ ପାପର କାରଣ ଅଟେ ।

ପାପର ଗୁରୁ କିଏ ?

ପାପର ଗୁରୁ କିଏ ?