ଯତ୍ର ନାର୍ଯ୍ୟସ୍ତୁ ପୂଜ୍ୟତେ, ରମନ୍ତି ତତ୍ର ଦେବତାଃ।

ନାରୀ,

ଧରା ପୃଷ୍ଠେ ସ୍ଵୟଂ ନାରାୟଣୀ,

ସେ କାନ୍ତା ସେ ପୁଣି ଜନନୀ

ସେ କେବେ ସୁତା ତ କେବେ ଭଗିନୀ

ଯୁଗେ ଯୁଗେ ନାରୀ ଶ୍ରେଷ୍ଠ

ନାରୀ ରୁ ସୃଜନ ଏ ଧରା ଧାମ,

ନାରୀ ଶକ୍ତିର ଆଧାର,

ନାରୀ ପ୍ରେମର ଭଣ୍ଡାର।

ଭାରତରେ ନାରୀ ସର୍ବଦା ପୂଜନୀୟ। ନାରୀର ସମ୍ମାନ ଭାରତ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ବିଶେଷତା। ନାରୀର ସମ୍ମାନର ପରିଚୟ ଦିଏ ଭାରତ ସଂସ୍କୃତିର ପର୍ବ ପର୍ବାଣୀ। ଶାରଦୀୟ ନବରାତ୍ର ରେ ମା ଶକ୍ତି ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ଆବହନ ସଂସାରେ ଦିଏ ନାରୀ ଶକ୍ତିର ଏକ ଭିନ୍ନ ପରିଚୟ।

ନାରୀ,

ସେ ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା,

ସେ ଧନଲକ୍ଷ୍ମୀ,

ସେ ବିଦ୍ୟାଦାତ୍ରୀ,

ସେ ମଙ୍ଗଳମୟୀ।

ଭିନ୍ନ ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ଭିନ୍ନ ରୂପରେ ସେ ବନ୍ଦିତା। ସେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ରୂପରେ ସଂସାରେ ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି ର ପ୍ରତୀକ, ଧନ ଅର୍ଜିବା ସହ ଧନର ସଠିକ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ନାରୀ ଦିଏ ମା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପରିଚୟ। କୁହାଯାଏ, ପ୍ରଥମ ଗୁରୁ ମା, ସେ ଗୁରୁ ରୂପରେ ବିଦ୍ୟା ଦାୟିନୀ ହେଇ ମା ସରସ୍ଵତୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ସାଜେ। ରୋଷେଇବାସ ରେ ନିପୁଣତା, ସଭିଙ୍କୁ ସମାନ ଭାବରେ ପରସି ସେ ହୁଏ ମା ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା। ପରିବାରର ଦୁଖଃ ସୁଖ ଭଲ ମନ୍ଦ ରେ ପରିବାରର ସାଥ୍ ଦେଇ ମଙ୍ଗଳ ଯାଚନା କରେ ସେ ମଙ୍ଗଳମୟୀ ଜନନୀ।

ନାରୀ କେବେ ପୁରୁଷଙ୍କ ଠୁ କମ୍ ନୁହେଁ ବରଂ ପୁରୁଷଙ୍କ ଆଗରେ ତାହା ପ୍ରମାଣ ଦିଏ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି। ଏକ ପୁରୁଷର ପରିଚୟ ସଦା ସର୍ବଦା ସେଇ ଅନାଦି କାଳରୁ ନାରୀ ଦ୍ଵାରା ପରିଚିତ ହୋଇ ଅଛି। ପୁତ୍ର ର ପରିଚୟ ତାର ମା ର ନାଁ ରୁ ହିଁ ସ୍ରୁଷ୍ଟି। ଉଦାହରଣ ସ୍ବରୂପ ଗଙ୍ଗାପୁତ୍ର ଭୀଷ୍ମ (ଗାଙ୍ଗେୟ), ଦେବକୀ ନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣ , ଅଂଜନି ପୁତ୍ର ମହାବୀର ହନୁମାନ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ। ସେହିପରି ପତି ପୂର୍ବରୁ ପତ୍ନୀର ର ନାଁ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ନାରୀ କୁ କରେ ସମ୍ମାନନୀୟ ଏବଂ ପୂଜନୀୟ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରାୟଣ, ସୀତାରାମ, ରାଧାକୃଷ୍ଣ, ଉମାଶଙ୍କର ଇତ୍ୟାଦି।

"ନ ସ୍ତ୍ରୀରତ୍ନ ସମମ୍ ରତ୍ନମ"

ଅର୍ଥାତ୍, ସ୍ତ୍ରୀ ରତ୍ନ ପରି ରତ୍ନ ଏ ଦୁନିଆରେ ନାହିଁ । ସଂସାର ନର୍କରୁ ଯିଏ ତାରେ ସେ ସ୍ତ୍ରୀ। ନାରୀ କୁ ଭାରତ ସଂସ୍କୃତିରେ କୁହଯାଏ ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ। ଯେବେ ପିତା ଘର ଛାଡି ପତି ଘର ଆସେ, ସେବେ ପତି ଘରେ ବଢ଼ାଏ ଶୋଭା, ଧନ ଧାନ୍ୟ ରୂପକ ସ୍ତ୍ରୀ ରତ୍ନ ପାଇଁ ପରିବାର ହୁଏ ସାର୍ଥକ। କେବଳ ଯେ ପତି ଘରେ ସେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତାହା ନୁହେଁ, କନ୍ୟା ରତ୍ନ ରୂପେ ଜନ୍ମ ନିଏ ପିତା ଘରେ, ଯେଉଁଠି ଭରିଦିଏ ଅନେକ ସୁଖ ଏବଂ ଶାନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ତ ତା ନାଁ ଦୁହିତା, ସେ ଦୁଇ କୂଳ ପାଇଁ ହିତା।

ଦଶ ପୁତ୍ର ସମା କନ୍ୟା

ଦଶ ପୁତ୍ରାପ୍ରବର୍ଧୟନ୍

ତତ୍ ଫଳମ୍ ଲଭତେ

ମର୍ତ୍ତ୍ୟସ୍ତଳଭ୍ୟମ୍ କନ୍ୟା ଏକୟା

ଅର୍ଥାତ୍, ଏକ କନ୍ୟା, ଦଶ ଟା ପୁତ୍ର ସମାନ। ଦଶ ଗୋଟି ପୁତ୍ର ଙ୍କର ପ୍ରତିପୋଷଣରେ ଯେତିକି ପୁଣ୍ୟ ଫଳ ମିଳେ ତାହା ଗୋଟିଏ କନ୍ୟା ରତ୍ନର ଲାଳନ ପାଳନରେ ମିଳିଥାଏ।

ଏହା ହିଁ ଦର୍ଶାଏ, ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଯାହା ନାରୀର ମହତ୍ତ୍ୱ କୁ ପ୍ରମୁଖତା ଦେଇଥାଏ। ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏପରି ଅନେକ ନାରୀ ଅଛନ୍ତି ଯାହାଙ୍କ ନୀତି ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟକୁ ଦେଖାଏ ପଥ, ଯାହାଙ୍କ ଆତ୍ମଚରିତ ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ସାଜେ ଦିଗଦର୍ଶକ।

ମହାଭାରତରେ ମାତା ଦ୍ରୌପଦୀ ଙ୍କ ଚରିତ୍ର ନାରୀର ସାହାସ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧି ର ପ୍ରତିଛବି ଅଙ୍କିତ କରେ। ମାତା ଗାନ୍ଧାରୀ ଙ୍କ ପତିବ୍ରତା ଏବଂ ପୁତ୍ର ପ୍ରେମ ନାରୀକୁ ଦିଏ ତାର ଅଭିନ୍ନ ପରିଚୟ। ହିଡିମ୍ବି, ମହାଭାରତରେ ହଜିଯାଇଥିବା ଏକ ଛୋଟ ଚରିତ୍ର, ଯାହାଙ୍କ ଅପାର ଧର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଅଖଣ୍ଡତା ସାଜେ ଏକ ପ୍ରକୃତ ଉଦାହରଣ। ତାଙ୍କ ସ୍ୱାଭୀମାନୀ ହେବା ଗୁଣ ସହ ନିଜ ସମ୍ମାନ ପାଇଁ ଲଢିବା ଏବଂ ନିଜ ସର୍ତ୍ତ ଅନୁଯାୟୀ ଜୀବନ ବିତାଇବା ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣ ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାହରଣ। ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକଙ୍କ ରାମାୟଣରେ ମଧ୍ୟ ନାରୀ ର ମହତ୍ତ୍ୱ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି। ନାରୀ ଯେ ଅନ୍ୟାୟ ର ଅନ୍ତ ଏବଂ ପାପର ବିନାଶ ସାଜେ ତାହା ଦର୍ଶାଏ ରାମାୟଣ। ମାତା ସୀତାଙ୍କ ପତିବ୍ରତା, ସହନଶୀଳତା, ଧୈର୍ଯ୍ୟଶୀଳତା ଗୁଣ ପାଇଁ ସେ କେବଳ ନାରୀ ନୁହେଁ ବରଂ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସାଜନ୍ତି ଏକ ଆଦର୍ଶ। ଉର୍ମିଳା, ଲକ୍ଷ୍ମଣ କାନ୍ତା, ରାମାୟଣର ଏକ ଭିନ୍ନ ଚରିତ୍ର, ଯାହାଙ୍କ ଅନ୍ତର ମାନସିକ ଶକ୍ତି, ଧୈର୍ଯ୍ୟଶୀଳତା ଏବଂ କଠିନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ପ୍ରଶସଂନୀୟ। ପରିସ୍ଥିତି ଯାହା ହେଉ ନା କାହିଁକି ପରିବାରର ସାଥ୍ ଦେବା ଏବଂ ପତିବ୍ରତା ପାଳନ କରିବା ର ଉଦାହରଣ ସାଜନ୍ତି ରାମାୟଣ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଲଙ୍କାର ରାଣୀ ମନ୍ଦୋଦରୀ। ସେ ଯେ ନାରୀ ପାଇଁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ସାଜିଛନ୍ତି ତାହା କହିବା ଭୁଲ ହେବ ନାହିଁ। ଗାର୍ଗୀ, ଅରୁନ୍ଧତୀ, ସବରି, କୁନ୍ତୀ, ସାବିତ୍ରୀ, ଅହଲ୍ୟା, ବୃନ୍ଦାବତୀ ଏମିତି ଅନେକ ନାରୀ ଶକ୍ତି କେବଳ ପୋଥି ପୁରାଣ ରେ ସୀମିତ ନୁହଁନ୍ତି ବରଂ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ନାରୀ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ।

ନାରୀ ଯେ ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭରୁ ବିଦ୍ୟମାନ ତାହା ଦର୍ଶାଏ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି। ନାରୀ ରୂପୀ ମା ର ଗର୍ଭରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଛି ଏ ସାରା ଜଗତ। ମା ଯେ ସଂସାରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ ତାହା କାହାକୁ ଅଛପା ନାହିଁ।

ବାଲ୍ମିକୀ ରାମାୟଣରେ କହିଛନ୍ତି;

"ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମିଶ୍ଚ ସ୍ଵର୍ଗାଦପୀ ଗରୀୟସି"

ଅର୍ଥାତ, ମା ଏବଂ ମାତୃ ଭୂମି ସ୍ଵର୍ଗ ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ବଡ଼।

ସେଇ ନାରୀ ପାଇଁ ପଦେ...

ଆଦିଶକ୍ତି ହେଇ ସ୍ରୁଷ୍ଟି କୁ ସମ୍ଭାରୁ

ଅନ୍ତ କାଳେ ମହା କାଳୀ

ରୂପରେ ରଙ୍ଗରେ ତୁଳନା ନାହିଁ ତୋ

ନାମ ତୋର ଭଳି ଭଳି

କେବେ ତୁ ଜାୟା ଜନନୀ

କେବେ ସାଜି ଦୁଇ କୁଳର ଦୁହିତା

କେବେ ତୁ ସାଜୁ ଭଗିନୀ

ସ୍ୱାର୍ଥପର ମଧ୍ୟେ ତୁ ଏକା ନିସ୍ୱାର୍ଥ

ମିଛ ଦୁନିଆରେ ସତ

ନାରୀ ରୂପୀ ନାରାୟଣୀ ମା ପରା ତୁ ଲୋ

ସ୍ରୁଷ୍ଟି ଯାହାଠାରୁ ଜାତ

ବାମା ରୂପେ ବାମେ ରହି

ବ୍ରତ ଉପବାସ ପୂଜା ସଂକ୍ରାନ୍ତି

କରୁଥାଏ ପତି ପାଇଁ

ସୁତା ସାଜି ଗୃହେ ସୁଖ ଶାନ୍ତି ଆଣେ

ଘରର ବଢ଼ାଏ ଶୋଭା

ବଧୁ ସାଜି କରେ ପତିର ସମୃଦ୍ଧି

ହୋଇ ଯାଏ ଯେବେ ବିଭା

ରାକ୍ଷୀ ସୂତା ବାନ୍ଧି ହାତେ

ଭାଇର ଭବିଷ୍ୟ ମଙ୍ଗଳ ମନାସି

ଓଷା ପାଳୁ ଥାଏ କେତେ

ନାରୀ ପରା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରୀ ସରସ୍ଵତୀ

ନାରୀ ଅଟେ ମହାମାୟୀ

ତେତିଶ କୋଟି ଦେବତା ରୁହନ୍ତି

ପୂଜା ପାଉଥାଏ ଯହିଁ

କୋଟି କୋଟି ନମସ୍କାର

ଯୁଗେ ଯୁଗେ ହୋଇ ରହିଥା ଲୋ ନାରୀ

ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ଅବତାର

ତେଣୁ ନାରୀ ଯେ ସର୍ବଶକ୍ତିମୟୀ, ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ଅବତାର ତାହା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଦର୍ଶାଏ। ନାରୀ ର ସମ୍ମାନ ଆମର ଧର୍ମ ହେବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ଶାସ୍ତ୍ର ବୁଝାଏ। ସେଇ ନାରୀର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ନାରୀକୁ ପ୍ରତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଗକୁ ବଢିବାରେ ସାହାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ହିଁ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରହିବା ଉଚିତ୍।

©ସତ୍ୟବ୍ରତ ସେନାପତି

ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ନାରୀର ମହତ୍ତ୍ୱ

ଯା ଦେବୀ ସର୍ବ ଭୂତେଷୁ, ନାରୀ ରୂପେଣ ସଂସ୍ଥିତା...