ଅଦ୍ୟ ରାତ୍ରୌ ଶ୍ରୀ ଦୁର୍ଗା ଶୟନୋତ୍ସବ-

"ଅଥ ଭାଦ୍ର ଶିତାଷ୍ଟମୀ ନିଶାୟାଂ ଶୟନାରମ୍ଭଃ ମହୋତ୍ସବଃ ଭବାନ୍ୟାଃ।।"

ଆଜି ଭାଦ୍ରବ ମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ସପ୍ତମୀ ତିଥି । ରାତ୍ରକାଳକୁ ଅଷ୍ଟମୀ ରହୁଥିବା ହେତୁ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଶୟନୋତ୍ସବ ନୀତି ଆଜି ପାଳିତ ହେବ । ଯେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷିଣାୟନ ହୋଇଥାନ୍ତି ସେହିସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ଦେବୀ ଏବଂ ଦେବତାମାନେ ଶୟନ ଯାଇଥାଆନ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ । ଶ୍ରୀହରି ଆଷାଢ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ, ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ଆଷାଢ ଶୁକ୍ଳ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ, ଯେତବେଳେ ସୃଷ୍ଟିର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ନିଦ୍ରା ଯାଆନ୍ତି ଦେବୀଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର ଥାଏ

ସମସ୍ତ ଜଗତ ବା ଜଗତର ସମସ୍ତ କଥା ଦେବୀ ହିଁ ବୁଝନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହାର ମଧ୍ୟରେ ଦେବୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ବଳ୍ପ କାଳୀନ ନିଦ୍ରା ଯିବାକୁ ପଡେ। ଭଗବତୀ ମା ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ଅଷ୍ଟମୀ ଠାରୁ ଶୟନ କରିଥାଆନ୍ତି ଏହା ପନ୍ଦର ଦିନ ବ୍ୟାପି ହୋଇଥାଏ ରାଧାଷ୍ଟମୀ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମୁଳାଷ୍ଟମୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେବତା ଚାରିମାସ ଶୟନ କରୁଥିବାବେଳେ, ଦେବୀ କିଛିଦିନ ବିଳମ୍ବରେ ଶୟନ କରିଥାଆନ୍ତି।ତେବେ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ରାବଣବଧ ନିମିତ୍ତ ଭଗବତୀଙ୍କ କୃପାଭିକ୍ଷାର୍ଥେ ଦେବୀଙ୍କୁ ଅସମୟରେ ଜାଗ୍ରତ କରାଇଥିଲେ ଆଶ୍ବିନ କୃଷ୍ଣ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ , ଯାହାକି ''ଅକାଳବୋଧନ" ର ଆକ୍ଷ୍ୟା ପାଇଅଛି । ତେଣୁ , ସେବେଠାରୁ ଭଗବତୀ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ଅଷ୍ଟମୀ ଠାରୁ ଏକ ପକ୍ଷକାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୟନ କରିଥାଆନ୍ତି , ତିଥି ବିଶେଷରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଲେ ଶୁଦ୍ଧା ଏକ ପକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଗୋଟିଏ ଦିନ ମଧ୍ୟ ଦେବୀ ଶୟନ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ଅନ୍ୟଥା ଭଗବତୀ କ୍ରୁଦ୍ଧା ହୁଅନ୍ତି ବୋଲି ଶାସ୍ତ୍ରୋକ୍ତି ରହିଅଛି , ତେବେ ଉତ୍କଳର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦେବୀପୀଠରେ ଦେବୀଙ୍କର ଶୟନନୀତି ପାଳନ ହୋଇଥାଏ , କେତେକ ଦେବୀପୀଠରେ ଦେବୀଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶୟନ କରାଯାଏ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଶୟନ ବିଗ୍ରହ ଥିବା ହେତୁ ; ଅନ୍ୟ କେତେକ ପୀଠରେ ମନ୍ତ୍ରପୁଷ୍ପାଞ୍ଜଳୀ ଦ୍ବାରା ମାନ୍ତ୍ରିକ ଶୟନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ , ଭଗବତୀ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ଅଷ୍ଟମୀ ରାତ୍ରସମୟରେ ଶୟନ ଯାଆନ୍ତି , ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀରେ ପାର୍ଶ୍ବପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ପକ୍ଷାନ୍ତେ ଦେବୀଉତ୍ଥାପନ ଦିବସର ଦିବାଭାଗରେ ଉତ୍ଥିତ ହୋଇ ସହଶ୍ରକୁମ୍ଭରେ ଅଭିଷିକ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।ଜୀବ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ନିଃଶ୍ବାସ, ଖାଦ୍ୟ ପାନୀୟ ଯେଭଳି ଆବଶ୍ୟକ ନିଦ୍ରାର ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟ ସେହିଭଳି ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ। ତେଣୁ ଚଣ୍ଡୀ ରେ ମଧ୍ୟ ଦେବତା ମାନେ ନିଦ୍ରାକୁ ମହାମାୟାଙ୍କର ଏକ ସ୍ବଋପ ଜ୍ଞାନକରି ସ୍ତବନ କରିଛନ୍ତି:-

ଯା ଦେବୀ ସର୍ବଭୂତେଷୁ ନିଦ୍ରା ଋପେଣ ସଂସ୍ଥିତା

ନମସ୍ତସ୍ୟୈ ନମସ୍ତସ୍ୟୈ ନମସ୍ତସ୍ୟୈ ନମୋ ନମଃ।।

ସୃଷ୍ଟିର ନିୟମ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ କର୍ମ ସହିତ ନିଦ୍ରା ମଧ୍ୟ ଜଡି଼ତ। ଏହା ଆମର ମାନସିକ ଶାରୀରିକ ସ୍ଥିତିରେ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷାକରେ। ସେଥିପାଇଁ ମଣିଷ ଜନ୍ମ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅନ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଦ୍ରାର ଆବଶ୍ୟକତା ଖୁବ ବେଶୀ।

ଆଜି ମା ମଙ୍ଗଳା ଠାକୁରାଣୀଙ୍କର ବଡସିଂହାର ଧୂପ ସରିବା ପରେ ପୂଜାପଣ୍ଡା ଶୟନ ଜୟଦୁର୍ଗାଙ୍କର ମାଜଣା ଓ ବେଶ ଆଦି ବଢାଇ ଚନ୍ଦନ ଲାଗି କରିଥାନ୍ତି । ପରେ ଶୟନ ଦୁର୍ଗା ସିଂହାସନ ଉପରେ ଏକ ଖଟୁଲି ରେ ବିଜେ ହୁଅନ୍ତି। ମା' ଙ୍କ ପ୍ରୀତ୍ୟର୍ଥେ ଏକ ଥାଳି ଅନ୍ନ, ଡାଲି, ବେସର, ଭଜା ଓ କ୍ଷୀରି ଆଦି ଛାମୁରେ ବଢାଯାଇ ପୂଜାପଣ୍ଡା ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପଞ୍ଚୋପଚାରରେ ମଣୋହି ହୋଇଥାଏ। ମଣୋହି ପରେ ଆଳତୀ ଓ ବନ୍ଦାପନା କରାଯାଇ ଶୟନ ଦୁର୍ଗାଦେବୀଙ୍କୁ ଖଟଶେଯ ଲାଗି କରାଯାଏ।

ଧ୍ୟାୟେତ୍ ସୁବର୍ଣ୍ଣବର୍ଣ୍ଣାଭାଂ ତ୍ରିନେତ୍ରାଂ ଚାରୁହାସିନୀଂ ।

ସର୍ବଲକ୍ଷଣସଂପନ୍ନାମର୍ଦ୍ଧେନ୍ଦୁକୃତଶେଖରାମ୍ ॥

ଚତୁର୍ଭୁଜାଂ ଶଙ୍ଖଚକ୍ରଧରାଂ ବାଳାଂ ସ୍ବରୂପିଣୀଂ ।

ଉଦ୍ୟତ୍ ତ୍ରିଶୂଳନିର୍ଭିନ୍ନମହିଷାଂ ସିଂହବାହିନୀମ୍ ॥

ମୁକ୍ତାଦାମଲସତ୍କଣ୍ଠାଂ ମୁନିଭିଃ ସ୍ତୁତିପାଠକୈଃ ।

ସିଦ୍ଧୈର୍ଦୈବଗଣୈର୍ଜୁଷ୍ଟାଂ କୁମାରୀଭିଶ୍ଚ ସେବିତାମ୍ ।

ସର୍ବକାମପ୍ରଦାଂ ଦୁର୍ଗାଂ ବରଦାଂ ଭକ୍ତବସ୍ଛଳାମ୍ ॥