ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ କଳିଙ୍ଗର ମାଟି ଶିକ୍ଷା , ସଂସ୍କୃତି, କୃଷି କୌଶଳ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବୀରତ୍ୱର ପ୍ରତୀକ ହୋଇ ରହିଛି। ଆଜିର ସମୃଦ୍ଧ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦୁନିଆ ଯେତେବେଳେ ପଛୁଆ ଥିଲା, ସେଇ ଦୂର ଅତୀତରେ ଆମର ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ ସାଧବ ପୁଅମାନେ ସୁଦୂର ବାଲି ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ। । ମହାନଦୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣରେଖା ଓ ବୈତରଣୀ ନଦୀ ମାର୍ଗରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ସହ ସମୁଦ୍ରରେ ବୋଇତ ଚାଳନା କରି ନିଜର ଅସୀମ ଓ ଅନନ୍ୟ ସାହସର ପରାକାଷ୍ଠା ଦେଖାଇଥିଲେ।

ଉତ୍କଳ ଭୂଖଣ୍ଡରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ‘କଳିଙ୍ଗାଃ ସାହସିକାଃ’ ଭାବରେ ସମ୍ମାନର ସହ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଉଥିଲା। ପୂର୍ବରୁ ବିଶାଳ ଉତ୍କଳର ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥଳ ସୀମାକୁ ଛୁଇଁଥିବା ସମୁଦ୍ରକୁ ‘କଳିଙ୍ଗ ସାଗର’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲା। ସାମୁଦ୍ରିକ ଶକ୍ତି ଭାବରେ କଳିଙ୍ଗର ଖ୍ୟାତି ଏତେ ଅଧିକ ଥିଲା ଯେ ମହାକବି କାଳିଦାସ କଳିଙ୍ଗର ରାଜାଙ୍କୁ ସମୁଦ୍ରର ଅଧିପତି ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଥିଲେ ।

ଧାର୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିଲେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ଓଡ଼ିଶା ଉପକୂଳ ବାଟ ଦେଇ ହିଁ ଏସିଆର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବ୍ୟାପିଛି । ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳ ଉପ-ମହାଦେଶର କେତେକ ବ୍ୟସ୍ତବହୁଳ ଐତିହାସିକ ବନ୍ଦର ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତାମ୍ରଲିପ୍ତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମାନ୍ୟତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲା। ଏହା ଆଜି ବି ଆମ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୌରବର ବିଷୟ। ଦୁଃଖର ବିଷୟ ଆମେ ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି ସମୁଦ୍ର କୂଳ ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ନୌବାଣିଜ୍ୟର ସ୍ମୃତିକୁ କେବଳ‌ ସାଇତି ରଖିଛେ।

ବାଲିଯାତ୍ରା ଆମର ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ପୁରୁଣା ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ ଓ ସମୃଦ୍ଧ ନୌବାଣିଜ୍ୟର ଇସ୍ତାହାର। ଏହି ଗୌରବକୁ କେବଳ ଲେଖକମାନେ ଗଦ୍ୟ/ପଦ୍ୟ ରଚନା କିମ୍ବା କଣ୍ଠଶିଳ୍ପୀମାନେ ନିଜ ସୁମଧୁର ସ୍ବର ମାଧ୍ୟମରେ ଜୀବନ୍ତ କରି ରଖି ନାହାନ୍ତି। ଆମ କଳ ଓ ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ବାଲିଯାତ୍ରା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଆକାମାବୈ ସହ ଆବେଗିକ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ରହିଛି ।

ଏ ବାବଦରେ, କୋଣାର୍କର ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିରରେ

ଖୋଦିତ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଅଛି ଏକ ଶିଳାଚିତ୍ର, ଯେଉଁଥିରେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଜାହାଜରେ ଆସିଥିବା ଏକ ଜିରାଫକୁ ଆଣୁଥିବାର ଦୃଶ୍ୟ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି। ଏହା ଉତ୍କଳର ପୁରାତନ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସଂପର୍କକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଉଛି। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ,

ଆମେ କେବଳ ଆମର ଅତୀତର ଗୌରବରାଜିର ରୋମନ୍ଥନ କରିବାରେ ନିଜକୁ ସୀମିତ ରଖିବା ନାହିଁ । ଆଜିର ଆହ୍ଵାନ ହେଉଛି, ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡିଶାକୁ ପୁଣି ସମୃଦ୍ଧ କରି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କାରବାରର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ଆମେ ଉଦ୍ୟମ କରିବା। ଇତିହାସ ସହିତ ବର୍ତ୍ତମାନକୁ ଯୋଡ଼ି ପାରିଲେ ସମୟକ୍ରମେ ସୃଷ୍ଟ ସମସ୍ତ ବିଲକ୍ଷଣ ନିଶ୍ଚୟ ଦୂର ହେବ ଏବଂ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଶାର ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।

@ ଅଢ଼େଇଗୁଣ୍ଡି, କାନପୁର, କଟକ-୭୫୪୦୩୭

ମୋ- ୯୩୪୮୦୪୨୦୬୬

bidyapctc@gmail.com

© ବିଦ୍ୟାଧର ପଣ୍ଡା

ଉତ୍କଳର ନୌବାଣିଜ୍ୟ ପରମ୍ପରା

ଓଡ଼ିଶାର ସମୃଦ୍ଧ ସାମୁଦ୍ରିକ ଇତିହାସ