ସନ୍ଥ ବିନୋବା ସମଗ୍ର ଜୀବନ ମାନବ ସେବା ତଥା ଭାରତୀୟ ସମାଜକୁ ସଂସ୍କାରିତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେଇଥିଲେ । ଏ ଦିଗରେ ସାଧାରଣଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କଲାଭଳି ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ। ପରିବାରରୁ ହିଁ ସେ ଆଦର୍ଶବାଦ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ। ପରିବାରକୁ ଜୀବନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଦ୍ୟାଳୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମା' ହିଁ ସବୁଠାରୁ ଶୀର୍ଷ ସ୍ଥାନୀୟା ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ । ମା'ଙ୍କ ଆଦର୍ଶ, ଅନୁଶାସନ, ସଂସ୍କାରିତ ଚିନ୍ତାଧାରା ପିଲାଙ୍କଠାରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ । ସେବା, ତ୍ୟାଗ, ତିତିକ୍ଷା, ସୌହାର୍ଯ୍ୟ ଆଦି ଦେବୋପମ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ଥ‌ିବା ବିନୋବା ତାଙ୍କର ମା'ଙ୍କଠାରୁ ହିଁ ସଂସ୍କାର ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।

ବିନୋବାଙ୍କ ସଂସ୍କାରିତ ଜୀବନଧାରା ସମ୍ପର୍କରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗ। ଏକଦା ବିନୋବାଙ୍କ ପଡ଼ୋଶୀ ଭାବରେ ରହିଥ‌ିବା ପରିବାରର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ଗୁରୁତର ବେମାର ହେଲେ। ସେମାନଙ୍କର ଏଭଳି ଦୁର୍ଦିନରେ ବିନୋବାଙ୍କ ମା’ ତାଙ୍କୁ ଯଥୋଚିତ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ କରୁଥିଲେ। ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ଯେପରି ଏତଦ୍ଵଜନିତ ଅସୁବିଧା ନ ଭୋଗନ୍ତି ସେ ଦିଗରେ ବିନୋବାଙ୍କ ମା' ବିଶେଷ ଯତ୍ନଶୀଳ ଥିଲେ। ନିଜ ଘରେ ପ୍ରଥମେ ରୋଷେଇ ସାରି ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଘରକୁ ରୋଷେଇ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଯାଉଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ସହ ପୀଡ଼ିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସେବା କରି ଫେରି ଆସୁଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟହ ଏହି ଧାରା ଚାଲୁଥାଏ। ସେଦିନ ଏହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଥିବା ବିନୋବା, ମା'ଙ୍କୁ କହିଥିଲେ- ‘ମା’! ଆପଣ ଭାରି ସ୍ବାର୍ଥପର ବୋଲି ମୋତେ ଲାଗୁଛି । ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଦୁର୍ଦିନରେ ସେମାନଙ୍କୁ ମତ୍‌ଲବ୍ ରଖ୍ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି ! ପ୍ରଥମେ ନିଜ ଘରକୁ ଦେଖୁଛ । ଘରର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପରେ ଯାଇ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଉଛି । ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଗୌଣ କରି ଆପଣା ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦେଉଛି।

ସନ୍ତାନଠାରୁ ଏଭଳି ଶୁଣିବାପରେ ମା’ ବୁଝାଇ ଦେଇଥିଲେ- ‘ବାବୁରେ! ତୋର ଧାରଣା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ମୁଁ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖୁ ଏହା କରୁନାହିଁ। ଦି' ପହରେ ତାଙ୍କ ପରିବାରରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ଖାଇଥାନ୍ତି। ଯଦି ପ୍ରଥମେ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଘରେ ରାନ୍ଧି ଆସେ, ତେବେ ସେମାନେ ଦି’ପହରେ ଏହା ଖାଇଲା ବେଳକୁ (ସେମାନଙ୍କ ଖାଇବାର ଧାର୍ଯ୍ୟ ସମୟ) ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ ଥଣ୍ଡା ହୋଇଯାଇଥିବ । ଥଣ୍ଡା ହୋଇଥିବା ଖାଦ୍ୟ ନିଶ୍ଚୟ ଅସ୍ଵାଦ ଲାଗିବ । ଆମେ ତାହା ଖାଇଲେ ଚଳିଯିବ। ଏହି କାରଣରୁ ମୁଁ ପରେ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ରୋଷେଇ କରିବାକୁ ଯାଉଛି।”

ଅନ୍ୟକୁ ବିପଦ ସମୟରେ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେବାର ପବିତ୍ର ଭାବ ବିନୋବା ନିଜ ମାଙ୍କଠାରୁର ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ ଓ ଏହାକୁ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପୁଞ୍ଜିକରି ରଖୁଥିଲେ। ତାଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ଏହି ଭାବର ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉଦାହରଣ ଥିଲା ଓ ଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଥିଲା । ବିପଦ ସମୟରେ ଆବଶ୍ୟକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେବା ମାନବୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ। ଏହି କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ଜୀବନର ଅଂଶବିଶେଷ ରୂପେ ଧରିନେବା ଆବଶ୍ୟକ। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ପିଲାଙ୍କୁ ଏହି ଭାବରେ ଅନୁପ୍ରେରିତ କରିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେମାନେ ଏହାକୁ ଆଚରଣର ଏକ ଅଙ୍ଗ ବୋଲି ଭାବିନେଇ ଜୀବନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବେ

ଆଦର୍ଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ

ଆଦର୍ଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ