ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ:

ଓଡ଼ିଶାର କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା ବଡ଼ବିଲ ନିକଟସ୍ଥ ସେରେଣ୍ଡା ଗ୍ରାମରେ ୧୫ ଜୁଲାଇ ୧୯୪୭ ଜନ୍ମିତ ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡା ,ତାଙ୍କ ବାପାଙ୍କ ନାମ ଚରଣ ମୁଣ୍ଡା ଓ ମାଙ୍କ ନାମ ଘାସ ମୁଣ୍ଡା । ବାପା ଗାଁର ଚଉକିଆ ଥିଲେ । ପିଲାଟି ଦିନରୁ ବାପା ଚାଲିଯାଇଥିଲେ । ସାତ ଭାଇ ଉଭଣୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ସବୁଠାରୁ ସାନ । ବଡ଼ ଭାଇ ଭଉଣୀମାନେ ଖଣି ଖାଦାନରେ କାମ କରୁଥିଲେ । ପେଟ ପୋଷିବା ପାଇଁଁ ତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏକ ଖାଦାନରେ କାମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ତାଙ୍କ ବୟସର ଅନ୍ୟପିଲାମାନେ ଛେଳି ଚରାଉଥିଲାବେଳେ ତୁଳସୀ ପାଠ ପଢ଼ିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁଁ ତାଙ୍କୁ ବହୁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ସମସ୍ତେ ଚାହୁଁ ଥିଲେ ସେ ଘର ସଂସାର କରନ୍ତୁ । ତେବେ ଗ୍ରାମରେ କୌଣସି ବିଦ୍ୟାଳୟ ନଥିବା ହେତୁ ତାଙ୍କୁ ନିରାଶ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ପାଠ ପଢ଼ିବାର ଆଗ୍ରହ ଦେଖି ଖଣି ଖାଦାନର ମ୍ୟାନେଜର ତାଙ୍କୁ ଇଂରାଜୀ ଶିଖାଇଥିଲେ ।

ସମାଜସେବା

୧୯୬୩ ମସିହାରେ ସନ୍ଥ ବିନୋବା ଭାବେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ । ଅସହାୟ ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ବିନୋବା ତାଙ୍କର ଜମି ଦାନ କରିଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁଳସୀ ଅନୁପ୍ରେରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଭୂଦାନ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଆୟୋଜିତ ଶାନ୍ତି ସୈନିକ ତାଲିମ ପାଇଁଁ ତୁଳସୀ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ । ସେହିଠାରୁ ତାଙ୍କ ସମାଜସେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା। ସେଠାରେ ଓଡ଼ିଶାର ଅଣ୍ଣପୂର୍ଣ୍ଣା ଦାଶ, ନିର୍ମଳା ଦେଶପାଣ୍ଡେଙ୍କ ସହ କାମ କରିଥିଲେ । ତାଲିମ ନେଇ ନିଜ ଗ୍ରାମକୁ ଫେରିବା ପରେ ଅଞ୍ଚଳର ଖଣି ଖାଦାନରେ କାମ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପିଲା ଶିକ୍ଷାର ଆଲୋକରୁ କୋଷେ ଦୂରରେ ଥିବା ସେ ଦେଖିଥିଲେ। ଓଡ଼ିଶା ଫେରିବା ପରେ ସମାଜସେବୀ ମାଳତୀ ଚୌଧୁରୀ, ରମାଦେବୀ, ନିର୍ମଳା ଦେଶପାଣ୍ଡେଙ୍କ ସଂଶ୍ପର୍ଷରେ ଆସିବା ପରେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଦିଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା। ଯୋଡ଼ା, ବଡ଼ବିଲ ଅଞ୍ଚଳର ଖଣିରେ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପିଲାମାନେ ଅର୍ଥାଭାବରୁ ପାଠପଢ଼ି ପାରୁନଥିଲେ। ଏହି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନିଃଶୁଳ୍କ ପାଠ ପଢ଼ାଇବା ପାଇଁଁ ସେ ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ । ୧୯୬୪ ମସିହୋର ସ୍କୁଲ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଉତ୍କଳ ନବଜୀବନ ମଣ୍ଡଳ, ଉତ୍କଳ ସବୋଦୟ ମଣ୍ଡଳ, ଗାନ୍ଧୀ ସ୍ମାରକ ନିଧି, ବନବାସୀ ସେବା ସମିତି, ଜନସଚେତନା ମଣ୍ଡଳ, ମା' ରମାଦେବୀ ଗ୍ରାମ ସଂଗଠନ ଓ ରେଡକ୍ରସ ସହ ତୁଳସୀ କାମ କରୁଛନ୍ତି ତେଣୁ। ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଆମେରିକାର ଇଣ୍ଡିଆ ଲିଟେରାସି ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ୍, ଜର୍ମାନୀ ଇ.ଜେଡ୍‌.ଇ ସଂସ୍ଥା ଓ ସୁଇଡେନ୍‌ ଆଲବମ୍‌ ସଂସ୍ଥା ସହ ସେ କାମ କରିଛନ୍ତି ।

ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ ମଞ୍ଚ:

ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡା ଏକ ମହୁଲ ଗଛ ମୂଳରେ ମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଦାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଦିନ ବେଳା ପିଲାମାନେ ଖଣି ଖାଦାନରେ କାମ କରୁଥିବାରୁ ସଂଧ୍ୟାରେ ସେ ପାଠ ପଢ଼ାଉଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ୨୨ ଜଣ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ପାଠ ପଢ଼ିବା ପାଇଁଁ ଆସିଥିଲେ । ଧୀରେ ଧୀରେ ପିଲାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ଏହାପରେ ସେ ଏକ ସ୍କୁଲ ଗଠନ କରିବା ପାଇଁଁ ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ଅର୍ଥ ଦାଉ ସାଜିଥିଲା। ଦିନକୁ ୨ ଟଙ୍କା ମଜୁରିରେ ଏକ ଖାଦାନରେ ସେ କାମ କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଠପଢ଼ା ପ୍ରତି ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଉତ୍ସାହ ଦେଖି ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ତାଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଏହି ପିଲମାନଙ୍କ ପାଇଁଁ ସେ ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ ମଞ୍ଚ ନାମକ ଏ ସଂଗଠନ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସ୍କୁଲରେ ପ୍ରଥମରୁ ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଦିବାସୀ ପିଲାମାନେ ମାଗଣାରେ ପାଠ ପଢ଼ୁଛନ୍ତି । ଆଜି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାୟ ୪ ହଜାରରୁ ୫ ହଜାର ଆଦିବାସୀ ପିଲା ଏହି ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ୁଛନ୍ତି ।

ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା:

ତୁଲସୀଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ଧୀରେ ଧୀରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କଲା ଏବଂ ଗାଁର ଅଧିକ ପିଲା ତାଙ୍କ କ୍ଲାସରେ ଯୋଗଦେବା ଆରମ୍ଭ କଲେ | ଏହି ଶବ୍ଦ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ଶୀଘ୍ର ପଡୋଶୀ ଗାଁର ପିଲାମାନେ ତାଙ୍କଠାରୁ ଶିଖିବାକୁ ଆସିଲେ | ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ଵେ ତୁଲସୀଙ୍କ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା କେବେହେଲେ ହଲଚଲ ହୋଇନଥିଲା | ସେ ଦୃଢ ଭାବରେ ବିଶ୍ଵାାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉପକରଣ। ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ତୁଲସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ନିରନ୍ତର ଉଦ୍ୟମ ଫଳ ଦେଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ସରକାର ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ଥିଲା, କାରଣ ଏହା ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅଧିକ ଗଠିତ ପଦ୍ଧତିର ଆରମ୍ଭକୁ ଚିହ୍ନିତ କରିଥିଲା | ତୁଳସୀ ତାଙ୍କର ଉଦ୍ୟମକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ଏବଂ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଅନେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହଜାର ହଜାର ଆଦିବାସୀ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କଲେ।

ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତି:

ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଜୀବନ ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିନଥିଲେ ବରଂ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ତାଲିମ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ କୌଶଳ ଅର୍ଜନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରିଥିଲା ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ରୋଜଗାର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ | ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଏବଂ ସଶକ୍ତିକରଣ ଉପରେ ତାଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ୱ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା | ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଅବଦାନର ସ୍ୱୀକୃତି ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ଏବଂ ପ୍ରଶଂସା ଆକାରରେ ଆସିଥିଲା | ୨୦୦୧ରେ, ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ତଥା ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ନିରନ୍ତର ଉଦ୍ୟମକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ତାଙ୍କୁ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟରୁ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ସ୍ୱୀକୃତି ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଜାତୀୟ ତଥା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା, ଏହାର ପ୍ରଭାବକୁ ଆହୁରି ବଢାଇଲା |

ଆଦିବାସୀ ଏବଂ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟ:

ଆଦିବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାକ୍ଷରତା ପ୍ରସାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ପାଇଁ ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ । ସେ ବିନୋବା ଭାବେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଭୂଦାନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ୧୯୬୪ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାର ଲୁହାପଥର ଖଣି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଆଦିବାସୀ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଏକ ଅଣଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଖଣିରେ ଶିଶୁଶ୍ରମିକ ହେବା ବଦଳରେ ଶିଶୁମାନେ ସେଠାରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜେ କେନ୍ଦୁଝରରେ ଖଣିରେ ଶିଶୁଶ୍ରମିକ ଥିଲେ ଓ ସେଥି ପାଇଁ ନିରକ୍ଷର ରହି କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଆଦିବାସୀ ପିଲାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅଧିକାର ପାଇଁଁ ସେ ୨୦ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଆବାସିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିଚାଳନା କରନ୍ତି ଓ ଏହି ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ ୨୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଛାତ୍ର ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବଶିତ ।

ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଏବଂ ପ୍ରେରଣା:

ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜୀବନ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଗଣିତ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସଂଗଠନକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛି | ତାଙ୍କ କାହାଣୀ ହେଉଛି ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ମାରକ ଯାହାକି ଜଣେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ଉପରେ ପଡିପାରେ | ଜଣେ ଖଣିରୁ ଜଣେ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତୁଳସୀଙ୍କ ଯାତ୍ରା ଶିକ୍ଷାର ମହତ୍ତ୍ୱ ଏବଂ ଏଥିରେ ଥିବା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଶକ୍ତିକୁ ସୂଚିତ କରେ | ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ବହୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ବଞ୍ଚିଥାଏ | ଆଜି, ସେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ସୁଯୋଗରୁ ହଜାର ହଜାର ଶିଶୁ ଏବଂ ବୟସ୍କମାନେ ଉପକୃତ ହେଉଛନ୍ତି | ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ଉନ୍ନତ କରିନାହିଁ ବରଂ ଭାରତ ତଥା ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଉଦ୍ୟମ ପାଇଁ ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ଆହ୍ୱନ ଏବଂ ସ୍ଥିରତା:

ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଯାତ୍ରା ଏହାର ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ବିନା ନଥିଲା | ଏକ ପିତୃପୁରୁଷ ସମାଜରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ସେ ବିଭିନ୍ନ ମହଲରୁ ବହୁ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ | ବିଶେଷକରି ଝିଅମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ପ୍ରୟାସକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା | ତଥାପି, ଶିକ୍ଷାର ଶକ୍ତି ଉପରେ ତୁଳସୀଙ୍କର ଅଦମ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ସଂକଳ୍ପ ତାଙ୍କୁ ସ୍ଥିର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା। ସେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଆହ୍ୱାନ ମଧ୍ୟରୁ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ଥିଲା | ବହି କିମ୍ବା ଶିକ୍ଷାଦାନ ସାମଗ୍ରୀ ନ ପାଇ ଏକ ଗଛ ମୂଳରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଏକ କଷ୍ଟକର କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା | ତଥାପି, ତୁଳସୀଙ୍କର ଅଭିନବ ଉପାୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବାର କ୍ଷମତା ତାଙ୍କୁ ଏହି ସୀମାବଦ୍ଧତାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା | ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗଠନ ଏବଂ ଏକ ଅନୁକୂଳ ଶିକ୍ଷଣ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ସେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମର୍ଥନ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକୁ ଉପଯୋଗ କରିଥିଲେ ।

ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଭୂମିକା:

ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ସଫଳତା ମଧ୍ୟ ସେ ପାଇଥିବା ଦୃଢ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇପାରେ | ସେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନମାନଙ୍କ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ ହାସଲ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଜଡିତ କରିଥିଲେ | ଏହି ସହଯୋଗୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସୁନିଶ୍ଚିତ କଲା ଯେ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ରହିଛି। ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାଜିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଯୋଗଦାନ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ତୁଳସୀଙ୍କର ପ୍ରୟାସ ଶିକ୍ଷାଗତ ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ ଦାୟିତ୍ୱର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା | ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଦୀର୍ଘମିଆଦି ପ୍ରଭାବରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା |

ଆଦିବାସୀ ଶିକ୍ଷାର ଭବିଷ୍ୟତ:

ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଅଗ୍ରଗାମୀ ଉଦ୍ୟମ ଭାରତରେ ଆଦିବାସୀ ଶିକ୍ଷାର ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଏକ ଦୃଢ ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଛି। ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ଦର୍ଶାଇଛି | ଏହା ମଧ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଆଲୋକିତ କରିଛି ଯାହା ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଅନନ୍ୟ ଆହ୍ୱାନକୁ ସମାଧାନ କରିଥାଏ। ଏଥିରେ କେବଳ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରବେଶ ବିସ୍ତାର ନୁହେଁ ବରଂ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣବତ୍ତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ତାଲିମ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ଏହା ସହିତ, ବିକାଶର ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ତଥା ସ୍ଥାୟୀ ମଡେଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଜମି ଅଧିକାର, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି |

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:

ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜୀବନ ହେଉଛି ଆଶା ଏବଂ ପ୍ରେରଣା | ଜଣେ ଖଣିରୁ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ଯାତ୍ରା ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାର ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉତ୍ସର୍ଗର ପ୍ରଭାବ | ତୁଳସୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ ଓଡିଶାରେ ହଜାର ହଜାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଉନ୍ନତ କରିନାହିଁ ବରଂ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ସମାନ ପ୍ରୟାସ ପାଇଁ ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ତାଙ୍କ କାହାଣୀ ଏକ ସ୍ମାରକ ଅଟେ ଯେ ମାନବ ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଖୋଜିବା ତଥା ସାମାଜିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ଚାବିକାଠି। ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଏକ ଅଧିକ ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ସମାନ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରୟାସକୁ ପ୍ରେରଣା ଏବଂ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ନିର୍ବିଶେଷରେ, ସେମାନଙ୍କର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମର୍ଥ୍ୟ ହାସଲ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି ।

!! ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ସାସମଲ

ହନୁମାନ ନଗର ଆସ୍କା ରୋଡ଼

ବ୍ରହ୍ମପୁର ଗଞ୍ଜାମ !!

ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜୀବନଯାତ୍ରା : ଖଣିରୁ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା (The Life of Padmashri Tulsi Munda: Mining to Social Activist)

ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ତୁଳସୀ ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜୀବନଯାତ୍ରା : ଖଣିରୁ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା (The Life of Padmashri Tulsi Munda: Mining to Social Activist)