ଆମେରିକାର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳରେ ଜଳ ଜାହାଜଟି ତୀବ୍ର ଗତିରେ ଯାତ୍ରା କରୁଥାଏ। ହଠାତ୍ ତୋଫାନ ଆସିଥିଲା । ଜାହାଜଟି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇ ବରଫ ପାହାଡ଼ରେ ଧକ୍କା ଖାଇବାରୁ ଜାହାଜର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଛିଦ୍ର ହୋଇ ପାଣି ପଶିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଜାହାଜର କପ୍ତାନ ତଥା କର୍ମଚାରୀମାନେ ଜାହାଜରୁ ପାଣି ବାହାର କରି ତୁରନ୍ତ ମରାମତି ଦିଗରେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ହେଁ କିଛି ନାବିକ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଜାହାଜ ବୁଡ଼ିଯିବା ଆଶଙ୍କାରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ଡେଇଁ ପଡ଼ିଥିଲେ। ଜୀବନରକ୍ଷାକାରୀ ରବର ଡିଙ୍ଗି (ଭେଳା) ର ସାହାଯ୍ୟ ନେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ। ଉପକୂଳଠାରୁ କିଛି କି.ମି. ଦୂରରେ ଏହି ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା। ଯେଉଁମାନେ ପହଁରି ଜାଣିଥିଲେ ସେମାନେ ହାତଗୋଡ଼ ବାଡ଼େଇ କୂଳ ଦିଗରେ ପହଁରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ। ପ୍ରାଣ ବଞ୍ଚାଇବା ସମ୍ଭବ ଥିଲା ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷରେ; ହେଲେ ଯେଉଁମାନେ ପହଁରା ଜାଣିନଥିଲେ ସେମାନେ ଜଳସମାଧି ନେବା ଧାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା।

ଜାହାଜରେ ଥିଲା ଜଣେ ଅଦ୍ଵୈତ ଦାସ। ଆଖ୍ ଆଗରେ ପହଁରା ଜାଣିନଥିବା ଲୋକମାନେ ବୁଡ଼ି ଯାଉଥିବାର ହୃଦୟବିଦାରକ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିପାରି ନଥିଲା । ଦାସର ହୃଦୟ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ମମତ୍ୱବୋଧ, ଦେବତ୍ସ, କରୁଣା, ସହାନୁଭୂତି ଶତଗୁଣ ଜାଗରିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା । କିଛି କ୍ଷଣ ପାଇଁ ଅବଶ୍ୟ ମନକୁ ଆସିଥିଲା- ‘ମୋର ଜୀବନକୁ ସଂକଟାପନ୍ନ କରି କାହିଁକି ଏମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବି? ଯଦି ଏମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରୁକରୁ ମୋର କିଛି ହୋଇଯାଏ?' ହେଲେ ପରକ୍ଷଣରେ ଏଇ ସଂକୀର୍ଣ ଭାବନା ଦୂର ହୋଇଯାଇଥିଲା। ସହାନୁଭୂତିରେ ଦାସର ଅନ୍ତର ଆର୍ଦ୍ର ହୋଇଯାଇଥିଲା । ବିବେକର ବାଣୀ ଶୁଣି ପାରିଥିଲା- ‘ଯଦି ଅନ୍ୟକୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପ୍ରୟାସରେ ଜୀବନ ବିପଦାପନ୍ନ ହୁଏ ତେବେ କିଛି ପରବାୟ ନାହିଁ । ଆପଣା ସାଥୀଙ୍କ ସଂକଟକ୍ଷଣରେ ସହଯୋଗୀ ଭାବରେ ମଣିଷ ସେମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ ନ କରେ, ତେବେ କ'ଣ ପଶୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବ? ଅସାଧାରଣ ସାହସିକତାର ପରାକାଷ୍ଠା ଦେଖାଇ ଜାହାଜରୁ ସମୁଦ୍ରକୁ ଲମ୍ଫ ପ୍ରଦାନ କରି ପାଞ୍ଚ ଖଲାସୀଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ଏବେ ଶରୀର ଅବସନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା । କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା ସେହି ଅଶ୍ଵେତ ଦାସ । ସାମର୍ଥ୍ୟ ନଥିଲା ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ନିମିତ୍ତ । ହାତ-ପାଦ ଅଚଳ ହୋଇ ଆସୁଥୁଲା, ତଥାପି ସାହସିକତାର ଶେଷ ଉତ୍ସ ଟିକକ ତାଙ୍କଠାରେ ଉଜ୍ଜୀବିତ ହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ସେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ। ଷଷ୍ଠ ଥର ଜାହାଜରୁ ଲମ୍ଫ ଦେଇ ଉଦ୍ଧାର କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରୁଥିବାବେଳେ ଜାହାଜର କପ୍ତାନ କହିଥିଲେ- ‘ଆରେ ଭାଇ! ତୁମେ ତ କମାଲ୍ କରିଦେଲ । ଏବେ ତୁମକୁ ମୁକ୍ତ କରିଦିଆଗଲା ଦାସତ୍ଵରୁ।'

ଏହା ଶୁଣି ଦାସ କହିଥିଲା- ‘ମୋର ମୁକ୍ତିକୁ ଆଉ କିଛି ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଦିଅନ୍ତୁ । ଏବେ ନୁହେଁ । ଅନ୍ତତଃ ସେହି ସମୟ ଭିତରେ ମୁଁ ହୁଏତ ଆଉ ଜଣଙ୍କ ଜୀବନ ବଞ୍ଚାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବି । ଏହା କହି ଦାସ ପୁନଃ ଲମ୍ଫ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ସମୁଦ୍ରକୁ I ଜାହାଜର କପ୍ତାନଙ୍କ ସମେତ ଉପସ୍ଥିତ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କର ସାହସିକତା ଦେଖୁ ଚକିତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ପ୍ରତୀକ୍ଷିତ ମୁକ୍ତି କିନ୍ତୁ ସେହି ଦାସର ଜୀବନରେ ଆଉ ଆସି ନଥିଲା । ଅବଶ ହାତ-ପାଦରେ ନିଜକୁ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇନଥିଲା ସେ। ସମସ୍ତଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉଦ୍ଧାରକାରୀ ଦାସ ସଲିଳ ସମାଧ୍ ନେଇଯାଇଥିଲା ।

ପ୍ରତୀକ୍ଷିତ ମୁକ୍ତିର ଉପସଂହାର

ପ୍ରତୀକ୍ଷିତ ମୁକ୍ତିର ଉପସଂହାର