କେବଳ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢେଇ କରୁଥିବା ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ସଂଗ୍ରାମୀ କୁହା ଯାଏନାହିଁ, ବରଂ ନିଜ ଭାଷା, ସଂସ୍କୃତି, କଳା କୁ ବିଲୁପ୍ତାବସ୍ତା ରୁ ଆଣି ଆଗକୁ ବଢାଇ ନେଇ ଯାଉଥିବା ଲୋକ ମାନେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଜଣେ ସଂଗ୍ରାମୀ ଅଟନ୍ତି | ସେହିପରି ପରି ଜଣେ ସଂଗ୍ରାମୀ ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟକାର "ସଂଯୁକ୍ତା ପାଣିଗ୍ରାହୀ" |ଓଡ଼ିଶୀ ଭଳି ଏକ ଉନ୍ନତ ନୃତ୍ୟ ଭଙ୍ଗୀ କୁ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚାଇବା ସହିତ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ବିଖ୍ୟାତ କରିବାରେ ସହଯୋଗୀ ହୋଇ ପାରିଛନ୍ତି |

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ - ବ୍ରହ୍ମପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଅଭିରାମ ମିଶ୍ର ଏବଂ ଶକୁନ୍ତଳା ମିଶ୍ର ଙ୍କ ଘରେ ୧୯୪୪ ମସିହା ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା କନ୍ୟା ସଂଯୁକ୍ତା, ପିଲାଟି ଦିନରୁ ହିଁ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ଥିଲେ | ତାଙ୍କ ମାଆ ଜଣେ "ଛଉ" ଲୋକନୃତ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବାରରୁ ଆସିଥିବାରୁ ସେ ତାଙ୍କ ଝିଅର ରୁଚି ଏବଂ ପାରଦର୍ଶିତା ବିଷୟରେ ଖୁବ୍ ଜଲଦି ଅବଗତ ହୋଇ ପାରି ଥିଲେ | ଖୁବ୍ ଛୋଟ ବେଳୁ ସଂଯୁକ୍ତା ଯେକୌଣସି ସୂତାଳ ଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ, ଯେମିତି ପରିବା କାଟିବା କିମ୍ବା ତାଳରେ କାଠ କାଟୁଥିବା ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ନୃତ୍ୟର ଅଭ୍ୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଥିଲେ | କଠାରି ଟିକେ ହାସ୍ୟାସ୍ପଦ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ | କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ନୃତ୍ୟ କଳା କୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ କିଛି ସମୟ ଲାଗିଥିଲା | କାରଣ ସେ ସମୟରେ ନୃତ୍ୟକାର୍ ମାନେ ମନ୍ଦିର ମାନଙ୍କରେ ନୃତ୍ୟ କରିବାର ପ୍ରଥା ଥିଲା | ମନ୍ଦିରରେ ରହି ନୃତ୍ୟ କରୁଥିବ ମହିଳା ମାନଙ୍କୁ "ମାହାରୀ" ଏବଂ ପୁରୁଷ ମାନଙ୍କୁ "ଗୋଟିପୁଅ" ବୋଲି କୁହା ଯାଉଥିଲା | ପୁଣି ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ଏହି ନୃତ୍ୟକାର ମାନଙ୍କୁ ଦେବଦାସୀ ବୋଲି କୁହା ଯାଉଥିଲା | କିନ୍ତୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ତାଙ୍କ ପିତା ମଧ୍ୟ ଟଙ୍କା ପ୍ରତିଭାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହବାର ଲାଗିଲେ |

ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା - ମାତ୍ର ୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ବିଖ୍ୟାତ ନୃତ୍ୟାଶିଳ୍ପୀ "କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର"ଙ୍କ ପାଖରୁ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ | ଏହାପରେ ୬ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବିଭିନ୍ନ ମଞ୍ଚରେ ନିଜର ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାରେ ଆଗେଇ ଯାଇଥିଲେ |କୁହା ଯାଏ ଏକ ନୃତ୍ୟ ମଞ୍ଚରେ ନିଜ ସମୟ ସୀମା ସାସିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଉତ୍ସାହ ଏବଂ ସକ୍ରୀୟତାପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଜାରି ରଖିଥିଲେ | ପୁଣି ୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ କଲିକତା ରେ ଉପସ୍ଥିତ "children's little theatre" ନିଜର ଅନନ୍ୟ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ |

୧୯୫୨ ମସିହାରେ "International children's Film Fastival" ରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପରେ ତାଙ୍କ ମାତା ପିତା ତାଙ୍କୁ ଚେନ୍ନାଇ ରେ ଉପସ୍ଥିତ "କଳାଖେତ୍ର" ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପଠାଇଲେ | ସେଠାରେ ସେ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ "ରୁକ୍ମିଣୀ ଦେବୀ" ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କଲେ | ପୁଣି ସେଠାରେ ସେ "ଭାରତନାଟ୍ୟମ୍" ଏବଂ "କଥକଲି" ରେ ଡିପ୍ଲୋମା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କଲେ |

୧୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବୃତ୍ତି ଲାଭ କରିଥିଲେ, "ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ୟା ଭବନ", ମୁମ୍ବାଇରେ ଭାରତନାଟ୍ୟମ୍ ନୃତ୍ୟରେ ପାରଙ୍ଗମତା ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ | ମାତ୍ର ସଂଯୁକ୍ତା ସେ ବୃତ୍ତି ତ୍ୟାଗ କରି ଓଡ଼ିଶା ଫେରିଥିଲେ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟକୁ ଆଗକୁ ବଢାଇ ନେବାରେ ମନାନିଯୋଗ କଲେ |

ନୃତ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତି - ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଙ୍କ ସହ ଅନୁଷ୍ଠିତ "Sangeet nataka Ekademi Award" New Delhi ରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରମଣୀୟ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଦର୍ଶକଙ୍କ ମାନ ମୋହି ନେଇଥିଲେ | ପୁଣି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ ଗାୟକ ଏବଂ ବାଦକ "ରଘୁନାଥ ପାଣିଗ୍ରାହୀ" ଙ୍କ ସହ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପ୍ରେମ ବିବାହ କରି, ମିଳିତ ଭାବରେ ନୃତ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଆହୁରି ଆଗକୁ ବଢାଇ ଚାଲିଲେ | ଏହା ପରେ ୧୯୭୬ ରେ ମିଳିତ ଭାବରେ Sangeet Natak Academy Award ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ | ଏହା ପୂର୍ବରୁ ୧୯୭୫ ରେ ସେ "ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର" ରେ ପୁରସ୍କୃତ ଏବଂ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇ ସାରିଥିଲେ |

ଧୀରେ ଧୀରେ ସେ ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଙ୍କର ଦିଗ୍ଦର୍ଶକ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେଲେ | ଏବଂ ନିଜର ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଦ୍ଵାରା ଭାରତର କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଚାଲିଲେ |

ଭାରତ ଅତିରିକ୍ତ ଆମେରିକା, ଲଣ୍ଡନ, ପ୍ୟାରିସ, ଇସ୍ରାଏଲ, ଗ୍ରୀସ୍ ଭଳି ଦେଶ ମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ଉନ୍ନତ ନୃତ୍ୟକଳାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ |

ନୃତ୍ୟ ଭଙ୍ଗୀ - ୧୯୮୬ ରେ, ସଂଯୁକ୍ତା ବିଦେଶୀ ଛାତ୍ର ମାଙ୍କକୁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଇଟାଲୀରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ | ତାଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ମୁଖ୍ୟ ସହଯୋଗୀ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ସ୍ଵାମୀ ରଘୁନାଥ ପାଣିଗ୍ରାହୀ | ଯିଏ ନିଜର ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତିଭାରେ ସଂଯୁକ୍ତାଙ୍କୁ ନୃତ୍ୟ ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଚାଲିଥିଲେ |

ସଂଯୁକ୍ତା ଉଭୟ classical ଏବଂ modern ନୃତ୍ୟ ଭଙ୍ଗୀରେ ନାଚି ପାରୁଥିଲେ | ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପୌରାଣିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ରେ ନିଜର ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ଯେପରି

• ଜୟଦେବ ଙ୍କ ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ

• ସୁର ଦାସ ଙ୍କ ପଦାବଳୀ

• ତୁଳସୀ ଦାସ ଙ୍କ ରଚିତ ରାମଚରିତ ମାନସ ର ଚଉପାଳୀ

• ବିଦ୍ୟାପତି ଏବଂ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର ଙ୍କ ଅନେକ ଗୀତ

• ଅନେକ ଯୁକ୍ତଦ୍ୱାଣ୍ଡ ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ସଙ୍ଗୀତ ଏବଂ ନୃତ୍ୟ ମିଳିତ ଭାବେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୁଏ

• ମୋକ୍ଷ ମଙ୍ଗଲମ୍

ମୋକ୍ଷ ମଙ୍ଗଲମ୍ ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵୀକୃତି ମୂଳକ ନୃତ୍ୟ ଭଙ୍ଗୀ ଥିଲା ଯାହାର ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ପରେ ସେ ନୃତ୍ୟ ଭଙ୍ଗିରୁ ଅବସାଦ ନେଇଥିଲେ |

ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଯାହାକି ଧୀରେ ଧୀରେ ଓଡ଼ିଶାରୁ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାର ଲାଗିଥିଲେ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ସଂଯୁକ୍ତା ପାଣିଗ୍ରାହୀ ତାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖି ଏକ ନୂତନ ରୂପ ଦେଇ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ନୃତ୍ୟ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ କରି ଗଢ଼ିତୋଳି ପାରିଲେ | ତାଙ୍କର ଏହି ନିଷ୍ଠାପର ପ୍ରତିଭା ପାଇଁ ଆମେ ମାନେ ତାଙ୍କ ଠାରେ ନମ୍ୟ |

ସୁସ୍ମିତା ଜେନା

ବିଶାଖାପାଟଣା

Sanjukta Panigrahi: a shining star of odishi dance

ସଂଯୁକ୍ତା ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଙ୍କ ନୃତ୍ୟମୟ ଜୀବନୀ